Kto nie był w Wiślicy, niech żałuje, oczarowało nas to miasto, nieco dziś senne, ale powracające z niebytu i stające się na powrót ważne ! Wiślica stara jest jak Polska, to miasto nad Nidą istniało już około IX czy X wieku, a największy rozkwit przeżyło w okresie od XII do XIV stulecia. To właśnie wtedy powstało tu najwięcej zabytków, aż dziś ich ilość szokuje na tak niewielkim terenie. A wiemy o nich, bo są ich wyraźne ślady, pokazywane turystom w czasie turystycznego spaceru z przewodnikiem w ramach Muzeum Regionalnego w Wiślicy. Koniecznie przejść trzeba tą trasą, bowiem to co najciekawsze i nacenniejsze, jest w Wiślicy ukryte.
Ruiny romańskiego kościoła misa chrzcielna z IX wieku
Chciałam napisać "Ale zacznijmy od początku..." ale nie wiadomo gdzie tu początek. Wydaje się, że najstarszy obiekt w Wiślicy to ruiny kościoła Św. Mikołaja, znajdujące się dziś w specjalnym pawilonie. Pochodzą z XI wieku i mówią o niewielkim kształcie tej jednonawowej, romańskiej świątyni z absydą, która została rozebrana w XIII wieku podczas stawiania murów miasta. Hasło romańskie już zwykle sprawia, że nasze uszy i oczy szeroko się otwierają, ale Wiślica zadziwia bardziej, wszak wśród tych ruin trwa od wieków słynna zbiorowa "misa chrzcielna", pochodząca najpewniej z IX wieku. Jest wielce prawdopodobna teoria, że to tutaj odbył się pierwszy w Polsce chrzest, bowiem książę Moraw Świętopełk podbił Wiślan i około roku 880 wprowadził nową religię w obrządku słowiańskim. Misa ma spore rozmiary, bo 4,5 m średnicy i jest stworzona z gipsów. Ruiny odryto około 1960 roku i dziś są udostępnione w ramach Muzeum, a pawilon znajduje się na Placu Solnym, na tyłach Kolegiaty wiślickiej.
Grodzisko
Z podobnego okresu pochodzi grodzisko leżące bardziej na południowy wschód. Pierwsza osada otwarta powstała tu w IX wieku, potem za czasów Bolesława Chrobrego w XI wieku stanął gród, zastąpiony kolejnym, znacznie większym na przełomie XII i XIII wieku. Istniały tu rzędy półziemianek o konstrukcji słupowej, z kamiennymi paleniskami we wnętrzach.
Kolegiata
Najważniejsze budowle w Wiślicy to Kolegiata z Dzwonnicą oraz Dom Długosza. Te gotyckie obiekty to symbole miasta i jego główne ozdoby. Kolegiata stanęła w Wiślicy w XIV wieku z fundacji samego króla Kazimierza Wielkiego, który w ten sposób odpokutował swe grzechy. Nie wiadomo teraz, czy tak był pobożny czy grzeszny 😉 Budowla to potężna, a powstała w miejscu dwóch wcześniejszych, romańskich świątyń, które wraz z kościołem Św. Mikołaja stały we wczesnym średniowieczu w Wiślicy niczym Święta Trójca.
Wnętrze wiślickiej kolegiaty kryje wiele cennych śladów przeszłości, w tym sklepienia z herbami, bizantyjsko-ruskie freski czy XIII-wieczną rzeźbę MB Łokietkowej. Są też relikwie Św. Jana Pawła II. Niezwykłe ciekawostki skrywają podziemia kolegiaty, bowiem w XX wieku odkryto tu ślady owych romańskich świątyń, z unikatową posadzką z XII wieku z widocznymi postaciami, prawdopodobnie Kazimierzem Sprawiedliwym, jego żoną Heleną i synem Bolesławem. Widoczny jest tu również Henryk Sandomierski. Posadzka nazywana jest też Płytą Orantów. Znajduje się ona w obrębie niewielkiej świątyni z XII wieku, zaś obok widoczne są ruiny nieco większej romańskiej kolegiaty z XIII stulecia, która miała dwuwieżową fasadę. Tuż obok w warstwach osadów widoczne są sterczące kości ludzkie. Obok kolegiaty stoi też XV-wieczna dzwonnica.
Dom Długosza
Dom Długosza w Wiślicy pochodzi z XV wieku, a dokładniej 1460 roku i jest fundacji, jak już nazwa wskazuje, słynnego kronikarza Jana Długosza. Od początku, po dziś dzień dom służy jako mieszkanie księży, obecnie jego część jest udostępniona dla turystów i stanowi siedzibę Muzeum w Wiślicy. Mieszkał tu i sam Jan Długosz, m.in. jako nauczyciel synów króla Kazimierza Jagiellończyka. Jako, że jednak do nauki niejednokrotnie ich chłostą przymuszał, nie był tak mile widzianym gościem w Wiślicy, przynajmniej przez owych królewskich synów 🙂
Dom Długosza to gotycki, ceglany budynek piętrowy, zaprojektowany na planie prostokąta. We wnętrzu zachowały się belkowane stropy i resztki polichromii z okresu powstania kamienicy czyli z XV stulecia. Na belkach widnieje Herb Długosza.
