Mimo,że Jaśliska nie mają już praw miejskich od ponad 70 lat ,w dalszym ciągu bardzo łatwo jest zauważyc typowo miejskie założenie urbanistyczne.Nic dziwnego.Jasliska miastem były aż 568 lat! Lokowano je w 1366 roku na prawie magdeburskim pod nazwą Honstath,potem ta nazwa była zmieniana aż siedmiokrotnie,by w koncu,w wieku XVIII na dobre przyjęła sie ta obecna.Miasto od poczatku wykorzystywało swe dogodne polożenie przy tzw. trakcie wegierskim ,którym przez wieki płynęła do Polski rzeka tokaja.Jaśliscy mieszczanie skrupulatnie to wykorzystywali i niemiłosiernie łupili kupców węgierskich za pomocą cła,myta i dziesiątek innych opłat.Ci w końcu zbuntowali się i zaczęli omijać Jaśliska.Na początku XIX wieku wytyczono nowy przebieg traktu przez Przełęcz Dukielską.Dla miasta byl to przysłowiowy gwóźdź do trumny.Reszty dopełniły klęski nieurodzaju,pożary i epidemie tyfusu,cholery i anginy.Wladze II RP tylko usankcjonowały status quo ,odbierając Jaśliskom prawa miejskie w 1934 roku. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności ,zapomiane dawne miasto zachowało do dziś swą przepiękna drewnianą zabudowę.Może to trochę dziwić,gdyż przez wieki drugą obok handlu ważną gałęzią miejscowej gospodarki było...kamieniarstwo.Na dobrą sprawe jedyny stary murowany budynek to kościół Św. Katarzyny, wubudowany w połowie XVIII wieku.W nim przyechowywany jest cudami słynacy obraz Matki Boskiej Jaśliskiej z 1634 roku,koronowany przez Jana Pawła II w 1997 roku.Nic dziwnego,że obok światyni ustawiono pomnik naszego Papieża.Warto też dodać ,że jaśliski kościół związany jest też z błogosławionym Józefem Pelczarem.
Spacer po dzisiejszych Jasliskach to wycieczka w przeszłość do dawnego galicyjskiego miasteczka,pełnego stylowych domów.Są one na ogół wykonane w oryginarnej konstrukcji przysłupowej,czyli dach oparty jest na niezależnych od ścian słupach.Miasteczko ma ogromny potencjał turystyczny i powinno być w całości żywym skansenem na wzór podhalańskiego Chochołowa,czy słowackiego Vlkolinca.Niestety, powoli zaczynają tu wkraczać współczesne plagi polskiego budownictwa,czyli siding,betonowe ploty i plastikowe okna. Az żal bierze,że nowe budynki wznoszone są w całkowitym oderwaniu stylistycznym od wiekowej tradycji.Kto więc chce zobaczyć jeszcze dawną Galicję- musi sie pośpieszyć!