Beskid Mały i Śląski - trasa 672

Po pracy wyjeżdżamy do Szczyrku.

Szczyrk leży w północno-wschodniej części Beskidu Śląskiego, 15 km na południe od Bielska-Białej i 17 km od Żywca. Zajmuje górny odcinek rzeki Żylicy w rejonie Przełęczy Salmopolskiej. Obejmuje 39 km kw. i jest położony na wysokości od 460 do 600 m.n.p.m. Szczyrk zajmuje górny odcinek doliny Żylicy od Skalitego i Magury, aż po Przełęcz Salmopolską. Obszar miasta przypomina dość regularny prostokąt, w którego wierzchołkach leżą: Malinowska Skała, Grabowa, Klimczok i Skalite. Szczyrk leży nad Żylicą, potokiem, stanowiącym lewobrzeżny dopływ Soły, którego źródła znajdują się na stokach Malinowskiej Skały. Przełęcze w rejonie Szczyrku to: Przegib i Siodło od strony Godziszki, Przełęcz Salmopolska od strony Wisły i Karkoszczonka od strony Brennej, Najwyższy szczyt: Skrzyczne - 1257 m.n.p.m. Szczyrk leży w strefie przejściowej wilgotnego klimatu morskiego z zachodniej Europy i klimatu suchego wschodniej Europy. Charakteryzuje się dużą zmiennością pogody, a przez cały rok przeważa tu powietrze polarno-morskie. Istotnym czynnikiem klimatycznym są silne wiatry, lecz otaczające miejscowość góry w znacznym stopniu je łagodzą. W porze wiosny i jesieni dokuczliwe są wiatry typu halnego, które źle wpływają na samopoczucie. Zimą pokrywa śnieżna zalega od grudnia do kwietnia. Szczególnie korzystnymi cechami klimatu są: czyste górskie powietrze, duże nasłonecznienie, korzystny układ temperatur i dobra wilgotność powietrza. Klimat sprzyja rekonwalescencji po chorobach dróg oddechowych i serca. Łagodzi również wyczerpanie nerwowe. W zasadzie wszystkie zabytki w Szczyrku mają związek z kultem religijnym. Najstarszym liczącym ponad 200 lat jest kościół pod wezwaniem św. Jakuba. Cały drewniany, zbudowany z belek związanych w zrąb. Dumą kościoła jest barokowa ambona, chrzcielnica, i kropielnica z 1800 r. Najstarsze zabytki, znajdujące się w kościele pochodzą z klasztoru Norbertanek, który zlikwidowano w Nowym Sączu. Kościół przechodził różne koleje losów i rozbudowany w latach 1937 - 1939 pozostaje niezmieniony do dzisiaj. Jest oczywiście stale odrestaurowywany i remontowany. Ważnym miejscem kultu religijnego w Szczyrku jest Sanktuarium Maryjne na Górce. 25 lipca 1894 r. nikt w Szczyrku jeszcze nie wiedział, że ten dzień zapisze na stałe w historii miasta. O tym wiedziała tylko, dwunastoletnia wówczas, Julianna Pezda, której kilkanaście dni wcześniej, na tzw. "Przykrej Kępce", gdzie stoi dzisiaj Sanktuarium, ukazała się Matka Najświętsza. Jak doszło do tych wydarzeń, które na trwałe zmieniły bieg życia wielu ludzi? Otóż Julianna wraz z siostrami chodziły po lesie i zbierały grzyby i jagody. W pewnym momencie Julianna zauważyła dziwną Panią, która stała nieopodal i z uśmiechem obserwowała przechodzące dziewczynki. "Dziwność" owej Pani, według późniejszej relacji Julianny, wynikała z ciemnej karnacji skóry i brązowej szaty, którą miała na sobie. Przestraszone dziewczynki pobiegły do domu. Juliannę ciągnęło jednak coś z powrotem do lasu. Po kilku dniach w towarzystwie swojej kuzynki Marysi wróciła na miejsce, gdzie widziała ową Panią. Stała dalej w tym samym miejscu. Zdziwione i nieco przestraszone dziewczynki uklękły i zaczęły się głośno modlić. I wtedy owa Pani przemówiła słowami: Nie bójcie się, odmawiajcie moje pozdrowienie". Jak nietrudno się domyślić dorośli nie uwierzyli opowiadaniu dziewczynek, a Julianna otrzymała kategoryczny zakaz chodzenia na "Przykrą Kępkę". Nastał świt 25 lipca. Odbywał się wtedy odpust w szczyrkowskiej parafii. Od rana do kościoła przybywali mieszkańcy okolicznych miejscowości. Odprawiano msze, a przed kościołem jedni cisnęli się do stoisk, inni rozprawiali w grupkach o codziennych wydarzeniach, kobiety wymieniały najnowsze ploteczki, a dzieciaki kombinowały, jak dotrzeć do odpustowych słodyczy. Jednak widzenia Julianny, które rozeszły się po okolicy lotem błyskawicy, były na ustach wszystkich. Duża gromada ludzi udała się na miejsce widzeń wraz z Julianną i jej rodzicami. Julianna uklękła obok jednego z pięciu buków i zaczęła się głośno modlić.. Ujrzała bowiem znowu swoją Panią. I nie tylko ona ujrzała Matkę Boską ale również cały tłum. Wokół nastała cisza. Wówczas Julianna usłyszała słowa Pani, nakazujące jej podanie szkaplerza z Częstochowy. Wujek Julianny podał go posłusznie dziewczynce, a ta zawiesiła go na ręce Pani. Szkaplerz wisiał w powietrzu kilka dni. Uwierzono w cud. Jego miejsce ogrodzono, a wokół zgromadzili się modlący i śpiewający pieśni religijne ludzie. Widzenia Julianny trwały przez kilka dni. Młodsza wizjonerka, Marianna Pezda poprosiła Najświętszą Panią o cudowną wodę dla uzdrowienia ojca Józefa Pezdę. Matka Boska wskazała jej to miejsce ze słowami: "Tu będzie źródło mojego imienia". Józef Pezda, pod groźbą śmierci przed rankiem, otrzymał od Matki Boskiej we śnie, polecenie wykopania dołu, skąd miało bić cudowne źródełko. Tak się stało, a w 1895 r. mieszkańcy Szczyrku wybudowali drewnianą kapliczkę wokół pamiętnego buka. W dniu rozpoczęcia prac ze wskazanego przez Matkę Boską miejsca, wypłynął strumyk. W 1912 r. rozpoczęto budowę kościoła, który stoi do dziś. Po I wojnie światowej pieczę nad kaplicą objęli księża Salezjanie. W Szczyrku znajduje się wiele starych krzyży i figur. Wiszą na przydrożnych drzewach, obok ścieżek prowadzących do przysiółków. Z jedną z nich, zabytku sięgającego 1839 r., czyli "figurki u Byrdych", stojącej przy ul. Myśliwskiej 102, związana jest legenda edukacyjno-wychowawcza. Otóż droga obok miejsca, gdzie stoi figurka, pięła się stromo w górę. Koniom ciągnącym załadowane wozy było ciężko i zdenerwowani furmani okładali je batami przeklinając przy tym ile wlezie. Kiedy wyznali swój grzech ówczesny proboszcz za pokutę polecił im wybudować w tym miejscu figurę Pana Jezusa. Odtąd furmani milkli w tym miejscu, bo nie wypadało już im przeklinać.

Warto zobaczyć:
- Kompleks Skoczni "Skalite" (K-95, K-70, K-40)
- Centralny Ośrodek Sportu,
- Ośrodek Przygotowań Olimpijskich,
- Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba,
- 200-letni zabytek z barokową amboną,
- Kościół NMP "na Górce" z ukoronowanym koronami papieskimi obrazem,
- Beskidzka Galeria Sztuki,
- Kaplice murowane z lat: 1829, 1830r. (ul. Myśliwska, ul. Beskidzka - Dolny Szczyrk, Szczyrk Salmopol),
- Kamienne figury przydrożne z pierwszej poł. XIX w.,
- Drewniany krzyż misyjny z 1730r. (w murowanej kapliczce przy ul. Myśliwskiej),
- Wiele regionalnych chat, jeszcze z XIX w.,
- Stare szopki na łąkach i polanach Klimczoka, Beskidu i Skrzycznego,
- Zewnętrzna ściana restauracji "Gospoda Polska", na której znajdują się odciśnięte w gipsie dłonie polskich gwiazd show businessu,
- Parafia ewangelicka w Szczyrku - Salmopolu,
- Zabytkowy Biały Krzyż na Przełęczy Salmopolskiej,
- Zajazd "Pod Białym Krzyżem" w chacie góralskiej z wykutą grotą,
- Restauracja "Stara Karczma", której część została przeniesiona z rozbiórki starego budynku,
- Restauracja "Meta" wybudowana w oparciu o alpejską architekturę,
- Malinowskie Skały przy czerwonym szlaku, wiodącym ze Skrzycznego,
- Grota Klimczoka pod szczytem Trzech Kopcy,
- Ruiny "Diabelskiego Młyna" nad Jaworzyną,
- Jaskinia "lodowa" w rejonie Beskidu Węgierskiego,
- Zabytkowe lipy przy kościele św. Jakuba, gdzie wiązano za karę przestępców,

Drugi dzień.

Autobusem jedziemy do Bystrej, przez Wilkowice na niebieski szlak na Czupel. Czupel (933 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Beskidu Małego w Beskidach Zachodnich. Leży w zachodniej części Beskidu Małego (położonej na zachód od doliny Soły), w jej południowej części (na południe od Przełęczy Przegibek), zwanej pasmem Magurki Wilkowickiej. Cały masyw Czupla jest zalesiony. W lasach, zaliczanych do piętra regla dolnego, dominuje buk z domieszką świerka. Ostatnio wiatrołomy i wycinka drzew spowodowały wylesienie szczytu, co umożliwia oglądanie dość rozległych widoków. Czupel należy do Korony Gór Polski.

Trzeci dzień.
Mgła nad Skrzycznem. Skrzyczne (1257 m n.p.m.) – najwyższy szczyt w grupie górskiej Beskidu Śląskiego w Zewnętrznych Karpatach Zachodnich w Polsce. Jako najwyższy szczyt Beskidu Śląskiego Skrzyczne należy do Korony Gór Polski. Na szczycie Skrzycznego znajduje się schronisko PTTK, basen dla dzieci, ścianka wspinaczkowa, strzelnica (łuk, wiatrówka) i boisko. Można tam wjechać dwuodcinkowym wyciągiem krzesełkowym ze Szczyrku. Na zboczach góry znajdują się trasy narciarskie o różnym stopniu trudności należące do Ośrodka Narciarskiego COS (m.in. trasa FIS) i łącznej długości 14 km. Przez Skrzyczne przechodzi też wiele szlaków turystycznych (np. na Baranią Górę) – pieszych i rowerowych, na których odbywały się między innymi zawody Pucharu Polski). Ponadto szczyt Skrzycznego ze strony wschodniej (od Jeziora Żywieckiego) jest znakomitym startowiskiem dla miłośników paralotni. Na szczycie Skrzycznego od końca lat 90. XX w. wznosi się charakterystyczny 87-metrowy maszt nadajnika RTV. W usytuowanym obok budynku mieści się Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy Wisła/Skrzyczne.