Tyniec i Srebrna Góra – U O.O. Kamedułów i Benedyktynów
Erem na Bielanach http://youtu.be/RNv57TY8jFg
Klasztor w Tyńcu http://youtu.be/yFNKeZ8X1fg
Wyjeżdzamy z Ojcowa do Krakowa i dziś chcemy odwiedzić Erem o.o. Kamedułów na Bielanach i Klasztor o.o Benedyktynów w Tyńcu. A więc trochę informacji o Eremie na Srebrnej Górze :
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny –wraz z eremem oo. kamedułów na Bielanach w Krakowie znajduje się na wyniosłej Srebrnej Górze . Zakonników sprowadził tu i osadził w 1603 marszałek wielki koronny Mikołaj z Podhajec Wolski. Kameduli są zakonem monastycznym pustelników żyjących wg wyznaczonych przez siebie własnych surowych zasad opartych na regule św. Benedykta – patrona Europy.
Strój zakonny stanowi biały habit z kapturem, szkaplerzem i płóciennym pasem. Dzień w klasztorze zaczyna się o 3.30.
Mnisi żyją w domkach – pustelniach lub w pojedynczych celach klasztornych. Spotykają się jedynie podczas mszy świętej, modlitw i kilku posiłków w ciągu roku spożywanych wspólnie w refektarzu. Praca, modlitwa, lektura, kontemplacja, pokuta, post, samotność, zachowywanie milczenia, mają służyć pełnemu zjednoczeniu z Bogiem.
Nazwa kameduli pochodzi od miejscowości Camedoli pod Florencją, w której w 1012 roku powstał pierwszy klasztor zakonników reguły św. Benedykta – kamedułów a w 1072 roku podzielili się oni na konwentualnych (cenobitów) i obserwantów (eremitów).
Kameduli posiadają obecnie zaledwie 9 klasztorów na całym świecie, w których przebywa około 80 mnichów z czego niemal połowa to Polacy. Dom generalny Zakonu Eremitów Kamedułów Góry Koronnej znajduje się we Frascati koło Rzymu.
Wjeżdżamy samochodem pod bramę Eremu i pozostawiając samochód orzed bramą udajemy się do furty zakonnej. Okazuje się że zgodnie z regułą zakonną tylko my ( mężczyzni ) mogą wchodzić do klasztoru przez cały rok o określonych godzinach. Kobiety mają wstęp tylko przez 12, ściśle określonych dni w roku. A więc Nancy pozostanie na zewnątrz klasztoru. Furta otwiera się i nawet rozmowa z bratem furtianem nie może zmienić tej reguły. Natomiast brat furtian prosi o przeprowadzenie samochodu na plac przed furtą gdyż pozostawienie przed bramą często kończy się kradzieżami i uszkodzeniem samochodu. Bezpieczny samochód bo przed furtą klasztorną i pilnowany przez Nancy która nie może wejść do klasztoru. Z Larrym udajemy się na teren klasztoru a furta klasztorna zamyka się na nami :
Kościół pw. Wniebowzięcia Matki Boskiej i erem kamedułów zbudowano w latach 1609-1630. Prace budowlane rozpoczęto w 1604. Przez pierwsze siedem lat pracami kierował Walenty von Säbisch, ale po katastrofie budowlanej i zawaleniu się części kościoła, kierownictwo budowy przejął architekt włoski Andrea Spezza. Do roku 1630 udało im się doprowadzić budowę świątyni do końca według jego planów. Klasztor został wybudowany na wzór podobnych budowli włoskich, z zachowaniem szczególnej symetrii przestrzennej i usytuowaniem na osi wschód-zachód. Budowlę charakteryzuje jednak nietypowe usytuowanie trzeciej wieży. Do budowy Mikołaj Wolski zaprosił najlepszych współczesnych mistrzów. Bogate sztukaterie wewnątrz kościoła pochodzą z warsztatu Jana Baptisty Falconiego. W kaplicy Królewskiej znajdują się obrazy Tommaso Dolabelli – nadwornego malarza dynastii Wazów. Na centralnym miejscu prezbiterium, po pożarze umieszczono obraz Michała Stachowicza, przedstawiający Wniebowzięcie NMP. Wyjątkowym dziełem jest wizerunek Matki Boskiej – Kamedulskiej Pani, namalowany w XVII w. przez kamedułę O. Wenatego z Subiaco.
Przechodząc do podziemi prezbiterium gdzie znajduje się kaplica oraz krypta, w której murach na 100 lat zamurowywane są doczesne szczątki zmarłych zakonników można trochę zadumać się nad otaczającą nas rzeczywistością. Po ekshumacji szczątki zmarłych są przenoszone do zbiorowego grobowca w podziemiach kościoła..
Z kościołem sąsiadują symetrycznie dwa dziedzińce: północny z 70 metrowej głębokości studnią, zabudowaniami klasztornymi, refektarzem i kuchnia oraz południowy z tzw. domem gościnnym i apartamentami Wolskiego, a w nich tzw. sala akustyczna.
Na wschód rozpościera się strefa świętego milczenia i samotności. W wielkim prostokątnym ogrodzie, podzielonym na maleńkie ogródki, stoją w kliku rzędach niewielkie domki – pustelnie, w których mieszkają milczący zakonnicy. Na południe od furty znajduje się tzw. Foresteria, w której zamieszkiwali w przeszłości wybitni goście.
Kościół pw. Wniebowzięcia Matki Boskiej i erem kamedułów reguły św. Benedykta, zbudował w latach 1609 - 1630 włoski architekt Andrzej Spezzo. W 1642 roku nastąpiła konsekracja kościoła. Mikołaj Wolski, przebywając we Włoszech jako poseł króla Zygmunta III do papieża Klemensa VIII, bardzo upodobał sobie zakon kamedułów, którzy zobowiązali się przesłać do Polski paru zakonników pod warunkiem, ze wystawi im klasztor i zapewni odpowiednie fundusze na ich utrzymanie.
Kameduli po przybyciu do Krakowa wybrali górę bielańską, która należała wówczas do kasztelana wojnickiego Sebastiana Lubomirskiego, a ten nie chciał góry odsprzedać. Wolski zaprosił Lubomirskiego na wspaniałą ucztę, podczas której, wobec licznie zgromadzonych panów, zwierzył się publicznie ze swoich kłopotów, związanych z budową eremu. Lubomirski rad nie rad podpisał podsunięty mu dokument o darowaniu góry i wsi kamedułom. Z kolei Wolski, wśród wielkich owacji, podarował w zamian Lubomirskiemu wielką ilość srebrnych naczyń. Stad też pochodzi nazwa: Srebrna Góra; nazwa Bielany wzięła początek od białych habitów mnichów. Mikołaj Wolski został pochowany przy wielkich drzwiach kościoła. W klasztorze zachował się portret Wolskiego, w czarnym cudzoziemskim stroju, przypisywany o. Wenantemu.
Aby zbudować kościół i erem na tak wysokiej górze, stawiono na skale sklepienie i dopiero nad czwartą kondygnacją sypano ziemię. Cała budowa miała kosztować 500 tys. zł., co było wtedy ogromną sumą.
Kościół i klasztor nieraz wizytowali królowie. W pokojach gościnnych (tzw. Foresterii), domu położonym na południe od furty mieszkali Marysieńka i Jan III Sobieski – przed wyruszeniem pod Wiedeń, Król Władysław IV oraz Jan Kazimierz, który patrzył na płonący Kraków – uchodząc przed Szwedami. Przebywał tutaj także Stanisław August Poniatowski. W dniu 19.08.2002 do klasztoru na Srebrnej Górze zawitał Papież Jan Paweł II. Powiedział on tutaj :
„Krakowianie, czy wiecie, dzięki komu Wasze miasto stoi bezpieczne i nienaruszone przez tyle stuleci? To Kameduli są waszym piorunochronem.”
Opuszczając klasztor i żegnając się z Bratem Furtianem mówimy o naszym zachwycie tym wspaniałym obiektem i Zakonem. Na to otrzymaliśmy skromną odpowiedź – „ proszę pana, co tam my. To tylko 400 lat historii ale tam dalej w Tyńcu, to 1000 lat tradycji i historii”.
Właśnie tam się udajemy :
Podjeżdzamy pod Klasztor w Tyńcu i pozostawiamy samochód na parkingu. Po kamiennej drodze którą od 1000 lat przemierzali królowie, szlachta i zwykli pątnicy przez bramę wchodzimy na dziedziniec klasztorny. Jeszcze nie dajemy się skusić na zakonne „Mnisze co nie co” oferowane w przejściu bramy :
Opactwo, usytuowane na wapiennym wzgórzu nad Wisłą, ufundował najprawdopodobniej Kazimierz I Odnowiciel w 1044 rPierwszym opatem został biskup krakowski Aaron.
W II połowie XI w. powstał zespół romańskich budowli - trójnawowa bazylika oraz zabudowania klasztorne. W XIV wieku opactwo uległo znacznemu zniszczeniu w wyniku ataku Czechów oraz Tatarów. W kolejnych wiekach następowały kilkakrotne przebudowy całego kompleksu, najpierw na styl gotycki w XV w. a następnie na barok i rokoko. Opactwo zostało zniszczone przez wojny w XVII wieku, lecz wkrótce znowu odbudowane i powiększone (m.in. o bibliotekę). Kolejne zniszczenie dotknęło zabudowania klasztorne w związku z zamienieniem ich na twierdzę konfederatów barskich.
Odbudowy dokonał opat Florian Amand Janowski. W 1816 r. opactwo zostało zlikwidowane. W latach 1821-1826 kościół stanowił siedzibę biskupstwa tynieckiego z biskupem Grzegorzem Tomaszem Zieglerem na czele. Mnisi, dzięki inicjatywie belgijskiego benedyktyna Karola van Oosta], powrócili do Tyńca w 1939 r. a od 1947 r. odbudowywali podniszczony kompleks. W 1968 r. kościół św. Piotra i Pawła znowu stał się opactwem.
Zwiedzamy trójnawową świątynia z gotyckim prezbiterium i barokową nawę główną. Autorem wielu ołtarzy m.in. rokokowego ołtarza głównego z czarnego marmuru, przedstawiającego Świętą Trójcę i apostołów św. Piotra i Pawła był Francesco Placidi. Późnobarokowa ambona w kształcie łodzi, w czarno złotej tonacji, autorstwa najprawdopodobniej Franciszka Józefa Mangoldta oraz marmurowe ołtarze pokazują kunszt twórców. W długim prezbiterium stanowiącym chór zakonny znajdują się stalle z XVII wieku, ozdobione motywami z życia świętych, w tym św. Benedykta. Przechadzając się krużgankami klasztornymi trzeba zwrócić uwagę na tablice marmurowe związane z historią zakonu. Najstarsza mówi o roku 1044. Tablica św. Benedykta z maksymą „ ucz się i pracuj i nie bądż smutny „ z okazji jubileuszu w 2000 roku. W krużgankach pokazane są elementy pozostałości dawnych zabudowań wzgórza ocalałych i odkrytych i ocalałych w czasie prac renowacyjnych i odbudowy klasztoru. Na odkrytych elementach ściań można zobaczyć stare freski spod warstwy usuniętego tynku.
I na zakończenie wizyty” Mnisze co nie co”.
Tyniec dzisiaj to nie tylko miejsce kultu ale potwierdzenie benedyktyńskiego trudu i uporu który nie przemija.
