Biskupin – 2700 lat

Biskupin to najbardziej znany w Europie Środkowej rezerwat archeologiczny. Powstał w miejscu dawnej osady obronnej z przełomu epoki brązu i żelaza, zamieszkałej przez ludność kultury łużyckiej. Dziś jest najsłynniejszym obiektem polskiej archeologii, a od 1994 r. także Pomnikiem Historii.
Miejscowa ludność od dawna znajdowała w torfie na półwyspie Jeziora Biskupińskiego drewniane pale i narzędzia rogowe. Zawiadomiony przez Walentego Szwajcera (miejscowego nauczyciela) prof. Józef Kostrzewski podjął decyzję o rozpoczęciu badań Prace wykopaliskowe podjęto w 1934 r. Dały one początek jednemu z największych programów badawczych w dziejach polskiej archeologii. W ramach ich realizacji odkryte zostały drewniane, zachowane w znakomitym stanie, konstrukcje osiedla sprzed ponad 2700 lat. To one dały podstawę do częściowego odtworzenia zabudowy grodu. Warto zaznaczyć, że sczerniałe, wstające z wody pale widoczne w pobliżu mostu prowadzącego do bramy to autentyczne fragmenty osady sprzed 2700 lat.
Dokładny czas powstania osady ustalono w oparciu o badania dendrochronologiczne (analiza rocznych przyrostów drzew). Wykazały one, że drewno dębowe na budowę osady zostało ścięte w latach 747 – 722 p.n.e., z tym, że ponad połowę budulca uzyskano w czasie zimy 738/737 r. p.n.e. Nieznana jest jeszcze dokładna data opuszczenia osady, jednak wiele wskazuje na to, że zamieszkiwano ją krócej niż 100 lat. Najprawdopodobniej przyczyną jej opuszczenia był wzrastający poziom wody w jeziorze. Wiadomo, że grody w Biskupinie powstawały również w kolejnych wiekach. O randze tego ośrodka świadczy fakt, iż już VI – VII w. n.e. powstał tu gródek wczesnośredniowieczny.
Cały biskupiński rezerwat obejmuje teren o powierzchni ok. 23 ha. Dziś nie jest on wyłącznie pomnikiem przeszłości. Część rezerwatu poświęcona jest archeologii doświadczalnej. We wzniesionych przy użyciu tradycyjnych materiałów i prostych narzędzi budynkach hodowane są koniki polskie, owce wrzosówki, kozy oraz bydło pierwotne czerwone. Prowadzone są tutaj też prace eksperymentalne mające na celu odtworzenie gospodarki rolno – hodowlanej jaką prowadzili mieszkańcy osady kultury łużyckiej na terenie dzisiejszego Biskupina.
Polskie Pompeje, jak nazwano kiedyś Biskupin, mają swoistą moc, gdyż co roku przyciągają do siebie setki tysięcy turystów.
Wizyta w Biskupinie jest również okazją do zobaczenia typowej pałuckiej chaty. Jest to pierwszy obiekt, który zobaczymy poruszając się po terenie rezerwatu zgodnie w wyznaczonym kierunkiem poruszania. Chata stanowi przykład tradycyjnego budownictwa z II poł. XVIII w. Wzniesiono ją we wsi Biskupin, skąd przeniesiona została na teren rezerwatu (Państwowe Muzeum Archeologiczne zakupiło ją w 1968 r.). Jest to chata modrzewiowa wzniesiona na planie prostokąta, o podcieniu szczytowym pełnym i narożach w zamek na rybi ogon z czopem. Obok znajduje się makieta studni z żurawiem i tradycyjna pasieka z zrekonstruowanymi ulami.