Toruń - tam moje korzenie

Toruń moje rodzinne miasto, którego zwiedzanie proponuję zacząć od Rynku Staromiejskiego. Tu zwiedzimy pomnik Flisaka, Dwór Artusa, Ratusz, i pomnik Mikołaja Kopernika. Następnym celem będą uliczki starówki toruńskiej, oraz takie zabytki jak Krzywa Wieża, Dom Kopernika, Katedra św. Janów. Następnie udamy na Rynek Nowomiejski, a dalej obok Teatru Lalki i Aktora udamy się do ruin zamku krzyżackiego. Wracając bulwarem filadelfijskim nad Wisłą obok Bramy Mostowej wrócimy na Plac Rapackiego. Tu znajduje się pomnik Józefa Piłsudskiego oraz nowo wybudowana fontanna, gdzie w rytm muzyki poruszają się strumienie wody podświetlane zmieniającymi się kolorami świateł.
Pomnik Flisaka.
W jednym z narożników Rynku Staromiejskiego znajduje się urokliwa fontanna Flisaka. Zbudowana jest ze studzienki, w centrum której na cokole stoi figurka Flisaka grającego na skrzypcach autorstwa urodzonego w Toruniu rzeźbiarza Georga Wolfa.
Narożniki studzienki zdobią figurki z mosiądzu przedstawiające żabki Z pyszczka każdej z żabek tryska strumień wody.
Dwór Artusa.
Dwór Artusa znajduje się na Rynku Staromiejskim. Z początku znajdowała się tutaj siedziba Bractwa Świętego Jerzego, którego członkami byli zamożni patrycjusze. Budynek zbudowany został pod koniec XIV w. Gmach nie od zawsze nazywał się Dworem Artusa. Pierwsza jego nazwa to Dom Towarzyski ponieważ, głównym celem bractwa było pielęgnowanie pobożności, prowadzenie akcji społecznych oraz krzewienie towarzyskości.
W 1802 roku, wobec złego stanu budynku rozebrano go i przystąpiono do budowy nowego Dworu Artusa, który został ukończony w 1826 roku. W 1842 roku Bractwo Świętego Jerzego zostało rozwiązane, a gmach został Teatrem Miejskim. W lutym 1889 roku budynek rozebrano, aby zrobić miejsce na Nowy Dwór Artusa.
Powstały w 1889 roku budynek był już trzecią z kolei budowlą poświęconą dla Dworu. Neorenesansowy gmach zwrócony fasadą w kierunku północnym, posiada trzy kondygnacje, całość przykrywa wysoki, czterospadowy dach.
W Wielkiej Sali Dworu Artusa, która jest bardzo reprezentacyjna, odbywają się ważne uroczystości, koncerty i inne imprezy kulturalne.
Piernikowa Aleja Gwiazd została utworzona w 2003 na deptaku przed Dworem Artusa. Na tablicach w formie piernikowej "katarzynki" znajdują się autografy znanych osób wywodzących się lub związanych z Toruniem, którzy rozsławiają miasto w Polsce i na świecie.
Co roku w uroczystej oprawie odsłaniane są dwie kolejne "katarzynki".
W ciągu trzech pierwszych edycji odsłonięto autografy Aleksandra Wolszczana - astronoma, Leszka Balcerowicza - ekonomisty, Reginy Smendzianki - pianistki oraz aktorów: Grażyny Szapołowskiej, Małgorzaty Kożuchowskiej i Bogusława Lindy.
Pomnik Kopernika.
Pomnik wielkiego astronoma Mikołaja Kopernika odlany w brązie znajduje się w narożniku Rynku Staromiejskiego. Pomnik odsłonięty został w dniu 25 października 1853 roku. Mikołaj Kopernik urodził się w Toruniu i jest jego chlubą.
Pomnik przedstawia Mikołaja Kopernika odzianego w profesorską togę, w lewej ręce trzyma astrolabium, a uniesionym palcem prawej ręki wskazuje na niebo. Figura z biegiem lat pokryła się patyną, która nadała jej charakterystycznego zielonego koloru.
Na cokole znajduje się łaciński napis, który w polskim tłumaczeniu brzmi: "Mikołaj Kopernik Toruńczyk. Ruszył Ziemię, wstrzymał Słońce i Niebo".
Mikołaj Kopernik jest najsłynniejszym mieszkańcem Torunia, urodził się tu i wychował. W kamienicy, w której się urodził urządzone jest muzeum jego imienia, nosi je także toruński Uniwersytet Mikołaja Kopernika i fabryka produkująca przepyszne "toruńskie pierniki".
Ratusz.
Stoi na samym środku toruńskiego Rynku. Jego historia, jest bogata w przemiany stylów, konstrukcji i zabudowań, rozpoczyna się już w połowie XIII w. Należy do najbardziej monumentalnych osiągnięć architektonicznych średniowiecznej Europy. Początkowo na tym miejscu stały różnego rodzaju i zastosowania budowle; m.in. drewniane kramy, ławy chlebowe i domy kupieckie (sukiennice). W 1393 roku, na mocy przywileju budowlanego Wielkiego Mistrza Zakonnego Konrada Wallenroda, "zgodnie z potrzebami miasta", zostały wyburzone istniejące zabudowania, a powstał jednopiętrowy murowany Ratusz z dziedzińcem i wieżą. Wieża z 1274r, jako jedyna pozostała ze starego Ratusza, a jako część nowego, podwyższona została do 40 metrów wysokości. W latach 1602-1605 z inicjatywy burmistrza Henryka Strobanda, Ratusz poddano przebudowie. Zmiany objęły cały budynek, zachowano jednak przepiękne formy gotyckie starego Ratusza. Podwyższono budowlę o jedno piętro. Podczas Potopu Szwedzkiego, w 1703 roku, Ratusz został częściowo zniszczony przez pożar. Odbudowa trwała kilka lat, ze względu na ogólny kryzys panujący w państwie, jednak zakończono ją w 1737 roku. Wtedy to właśnie nadano Ratuszowi dokładnie taki wygląd, jaki ma obecnie.
Krzywa Wieża.
Została zbudowana na przełomie XIII i XIV wieku jako jedna z baszt obronnych miasta, jest nieodłącznym elementem Starego Miasta. Nazwa, "Krzywa Wieża" narzuciła się jej sama, Budynek pochylił się tuż po zakończeniu budowy w XIV wieku, przechylona jest w stronę północną, a odchylenie od pionu wynosi około 140 centymetrów. W Europie są trzy "krzywe wieże". Pierwsza z nich, to słynna wieża w Pizie we Włoszech. W Polsce znajdują się dwie: w Ząbkowicach Śląskich i w Toruniu. Trudno sobie wyobrazić toruńską Starówkę bez pochylonej sylwetki Krzywej Wieży. Jest najbardziej popularnym z zabytków Torunia i nie można jej pominąć zwiedzając miasto.
Krzywa Wieża ma trzy kondygnacje, wysoka na 15 metrów i posiadała tylko trzy ściany. Od strony północnej, od miasta nie była zasłonięta, co ułatwiało wciąganie amunicji do jej wnętrza.
Pierwotnie budowla była przykryta czterospadowym dachem. Po pochyleniu Wieży w XIV wieku wyrównane zostały stropy i podłogi, aby znajdujący się we wnętrzu ludzie nie czuli odchylenia budynku od pionu. Wówczas także powstał uskokowy mur zamykający Wieżę od strony miasta. Zbudowana jako baszta obronna wieża od XVIII wieku wielokrotnie zmienia swoją funkcję, służyła za miejskie więzienie, następnie zmieniono ją na karcer dla źle prowadzących się Torunianek, w XIX wieku budynek pełnił funkcję kuźni fortecznej, a później urządzono w nim prywatne mieszkania, dziś mieści się w niej pub.
Dom Kopernika.
Wielki astronom przyszedł na świat w domu pod numerem 15. Jeszcze niedawno przyjmowano, że Mikołaj Kopernik urodził się w sąsiedniej kamienicy, lecz najnowsze badania archiwalnych dokumentów pokazują, że były błędne. Kamienica była siedzibą rodziny Koperników do 1460 roku. Zamieszkiwali ją rodzice astronoma Mikołaj Kopernik starszy i Barbara z domu Watzenrode. Po narodzinach syna, Mikołaj Kopernik - ojciec, toruński ławnik Starego Miasta przeniósł się wraz z całą rodziną do kamienicy mieszczącej się w Rynku Staromiejskim pod numerem 36.
Domy przy ulicy Kopernika 15/17 - obie kamienice przy ulicy Kopernika są siedzibą Muzeum, założonego w 1960 roku, które udostępnia starodruki, książki, czasopisma i wycinki prasowe związane z postacią Mikołaja Kopernika. Zgromadzono także przedmioty odznaczające się wizerunkiem astronoma, są to obrazy, zabytki rzeźby i grafiki, medale, monety i znaczki pocztowe. Znajduje się ekspozycja poświęcona wyglądowi wnętrza domu mieszczańskiego z epoki Kopernika. W oddzielnym pomieszczeniu oficyny można obejrzeć dokumenty związane z działalnością polityczną i gospodarczą rodziny Koperników. Można też obejrzeć makietę ukazująca wygląd zabudowy Torunia w 1500 roku.
Katedra Świętych Janów.
Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty był główną świątynią Torunia. Budowa trwała bardzo długo, a Torunianie od razu uznali go za najpiękniejszą świątynię swego miasta.
Kościół Św. Janów odgrywał bardzo istotną rolę w życiu Torunian, tutaj odbywały się wszystkie uroczystości miejskie, odprawiano uroczyste nabożeństwa z udziałem odwiedzających Toruń królów polskich, do 1518 roku miały w tej świątyni miejsce wybory do władz miejskich.
Pierwszy kościół był budowlą drewnianą, zbudowaną w 1251 roku na pierwotnym wówczas centralnym placu miasta. Pomiędzy 1263 a 1269 rokiem spłonął w pożarze Torunia.
Budowa nowego kościoła z cegły przypada na lata 1270-1330. W poł. XIV i XV wieku dobudowano boczne kaplice.. W XV wieku świątynia otrzymuje swój kształt ostateczny. W 1497 roku przy północnej ścianie prezbiterium powstaje niewielki skarbczyk.
W 1500 roku na wieży zawisł odlany przez toruńskiego ludwisarza Marcina Schmidta wspaniały dzwon Tuba Dei (łac. Trąba Boża). Jest to drugi co do wielkości dzwon w Polsce tuż po krakowskim Dzwonie Zygmunta. Tuba Dei jest wielką dumą Torunia i dzwoni jedynie na specjalne okazje. Dzwon waży 7238 kg, a jego średnica wynosi 2,27m. W tym samym czasie wieża otrzymuje zegar flisaczy na południową ścianę, czyli zwrócony do Wisły.
Wnętrze kościoła Św. Janów bogate w zabytki sztuki gotyckiej, późnogotyckiej, manierystycznej, barokowej i rokokowej - freski, ołtarze rzeźbione i malowane, wolnostojące rzeźby, organy, ambona i epitafia - wszystkie zabytki cechuje wysoki poziom artystyczny. Na mocy bulli Jana Pawła II z 25 III 1992 roku kościół staje się katedrą biskupią nowo utworzonej Diecezji Toruńskiej.
Rynek Nowomiejski
Nowe Miasto Toruń założono w 1264 r, nigdy nie osiągnęło takiego znaczenia i bogactwa jak lokowane zaledwie 31 lat wcześniej sąsiednie Stare Miasto, nigdy nie wybudowano tutaj tak wspaniałych budowli jak po drugiej stronie fosy. Warto pamiętać, że toruńskie Nowe Miasto wraz ze Starym Miastem i ruinami zamku krzyżackiego jest częścią średniowiecznego zespołu miejskiego Torunia, jednego z 13 polskich obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO. Zachowały się tu m.in. gotycki kościół pw. św. Jakuba, gotyckie, renesansowe i barokowe kamienice oraz zbudowany na miejscu średniowiecznego ratusza dawny zbór ewangelicki.
Rynek Nowomiejski znajduje się kilkaset metrów od Rynku Staromiejskiego, z którym łączy go najpopularniejsza toruńska ulica - Szeroka, będącą jednocześnie deptakiem, ciągiem spacerowym i ważną arterią handlową (pamiętam okres ja ulica Szeroka była zwykłą ulicą, której środkiem jeździł tramwaj). W ramach rewitalizacji Rynku prowadzonej od 2005 r. przywrócono historyczny charakter jego płycie - m.in. nawierzchnię betonowo-asfaltową zamieniono na kamienną, postawiono stylizowane ławki, stojak na rowery, pompę wodną, uporządkowano zieleń. Rynek Nowomiejski stał się miejscem przyjaźniejszym dla turystów.
Zamek Krzyżacki.
Zamek Krzyżacki poprzez swoją koncepcję Zamku Górnego z wieżą wolnostojącą zamkniętą w obwodzie murów należał do układów przestrzennych rozpowszechnionych w XIII wieku na Śląsku. Zamek Górny (zamek pierwotny), wzniesiony z cegły, na planie nieregularnej podkowy, zamkniętej od strony Wisły prostym odcinkiem muru, w centrum dziedzińca ustawiono wolnostojącą, ośmioboczną wieżę. W piwnicach wieży mieściły się lochy. Wjazd do zamku prowadził od strony zachodniej, przez wbudowaną w murze Bramę Menniczą. Bramę od przedzamcza odgradzała fosa otaczająca Stare Miasto. Na wschód od zamku znajdowało się gdanisko przykryte czterospadowym dachem. Pełniło ono funkcję punktu obrony flankowej zamku, oraz oczywiście służyło za ustęp. Komunikację między zamkiem a gdaniskiem umożliwiał murowany ganek, wspierający się na dwóch wielkich arkadach przechodzących w międzymurze i dochodzących do wschodniego skrzydła mieszkalnego. Na zewnątrz murów, na północ od zamku zbudowano szpital zamkowy, który służył pielgrzymom i Krzyżowcom, oraz chorym i starym braciom zakonnym.
To, co zachowało się ze średniowiecznego zamku i przetrwało do naszych czasów to układ malowniczych ruin otoczonych murem. Wejście na teren ruin prowadzi przez żelazną kratę, zamykającą niegdyś zamkową bramę. Resztki murów otaczają całość, zachowując swój układ podkowy zamkniętej od południa prostą ścianą. Wewnątrz, w obrębie murów wyraźnie widać dziedziniec zamku, którego środek wyznacza zachowana na poziomie przyziemia podstawa wieży, a na południe od dziedzińca znajdują się resztki domu zakonnego i kaplicy z resztkami posadzek. Świetnie zachowanym fragmentem zamku jest gdanisko - jedyny element zamku, który nie uległ rozbiórce w 1454 roku.
Powodem pozostawienia gdaniska w nietkniętym stanie mógł być fakt, że nie był to budynek nieodłącznie wiązany z krzyżacką władzą, tak, jak właściwy zamek. Stał się on elementem charakterystycznym i reprezentacyjnym, dla ruin zamku. Tak, jak dawniej, przykrywa je czterospadowy dach i łączy je z obszarem wewnątrz murów ganek oparty na dwóch arkadach. Wejście do gdaniska prowadzi poprzez zachowane resztki zabudowań od wschodu. Spacerując wewnątrz ganku, do którego światło przesącza się przez wąskie otwory strzelnicze można bez trudu przenieść się wyobraźnią w klimat "krzyżackich czasów". Od strony północnej znajduje się jeszcze jeden zachowany element zabudowań zamkowych, jest nim fragment muru otaczającego przedzamcze.
Brama Mostowa.
Brama Mostowa jest najstarszą spośród gotyckich wejść do miasta. Zbudowana została w 1432 roku i zamknęła od południa ulicę Mostową. Naprzeciwko bramy znajdowała się wyspa zwana Kępą Bazarową. Początkowo pokonywano rzekę promem, bramę stanowiącą koniec przeprawy zwano Bramą Promową lub Przewoźną, stąd też te inne nazwy Bramy Mostowej.
W XV wieku prom zastąpiono mostem pontonowym brama zmieniła nazwę na obecną. W latach 1497-1500 powstał drewniany most na palach, który był najdłuższym mostem na Wiśle w ówczesnej Polsce. W 1877 roku most spłonął, ale brama zachowała swą nazwę po dziś dzień.
Smukła bryła bramy i flankowany szczyt odróżniają ją od pozostałych budowli obronnych miasta.
W XV wieku Brama Mostowa posiadała wysoki namiotowy dach. W średniowieczu przez Toruń przebiegały główne szlaki handlowe. Przybywający licznie kupcy i handlarze wkraczali do miasta właśnie przez Bramę Mostową. Była ona nie tylko budowlą obronną, ale zarazem stanowiła główny wjazd do miasta dla kupieckich wozów ciągnących do Torunia z Wielkopolski, Kujaw i Śląska.
Na południowej ścianie, a także w przelocie bramy znajdują się metalowe tabliczki, które oznaczają poziom Wisły zalewającej Stare Miasto podczas kolejnych powodzi
Fontanna Cosmopolis.
Strumienie wody i światła tańczące do muzyki Krzesimira Dębskiego - nocą 22 czerwca 2008 r. mieszkańcy i turyści po raz pierwszy zobaczyli możliwości fontanny wybudowanej w Toruniu opodal starówki. Takie seanse będą się odbywać codziennie wieczorem o godz. 22:00.
Fontanna z wieczornymi spektaklami światło-dźwięk ma szansę stać się jedną z czołowych atrakcji Torunia. W ciągu dnia można będzie natomiast obserwować sam ruch wody. Nowa fontanna została wybudowana w ciągu zaledwie kilku miesięcy. Zastąpiła nieciekawy wodotrysk, który funkcjonował na skwerze przy uniwersyteckiej Harmonijce od wielu lat. Fontanna jest ogólnie dostępna, co cieszy szczególnie małe dzieci, które mogą pobiegać między strumieniami wyskakującej w różnych miejscach wody. Jest przy tym dużo śmiechu i okrzyków radości.Tutaj znajdziecie krótki filmik pl.youtube.com/watch oraz na http://www.youtube.com/watch?v=wdg13ANdUTA
Kościół św. Mikołaja i klasztor dominikanów w Toruniu, to nieistniejący już, gotycki zespół klasztorny który został wzniesiony w 1334, a rozebrany w 1 połowie XIX w. Była to największa budowla toruńskiego Nowego Miasta.
Dominikanie zostali sprowadzeni do Torunia w 1263 na podstawie przywileju wydanego przez wielkiego mistrza krzyżackiego Anno von Sangershausen i otrzymali teren znajdujący się wtedy poza miastem, ale graniczący z jego murami miejskimi. Gdy w 1264 roku lokowano Nowe Miasto Toruń, dominikanie znaleźli się w jego północno-zachodnim narożniku. Zajmowali działkę ograniczoną od południa i od wschodu dzisiejszymi ulicami Most Pauliński, Zaułek Prosowy i Dominikańską, a od północy i zachodu murami miejskimi. Przed 1285 ukończono budowę kościoła, a kolejne prace budowlane są prowadzone w latach 30. XIV w. Zabudowania były wielokrotnie uszkadzane w wyniku wojen, pożarów i uderzeń piorunów (m.in. bombardowania przez oblegające Toruń wojska polskie w 1658 oraz Szwedzkie w 1703 r., pożary w 1423 i 1764, oblężenia w czasie wojen napoleońskich w 1809 i 1813 r.). W 1820 zakon uległ kasacie, w ciągu kolejnych lat w kościele urządzono magazyn, a w 1834 ostatecznie go rozebrano.