Olsztyn - pory roku - 2009r

Pierwsza wzmianka o "zamku Przymiłowice" (późniejszym Olsztynie) pochodzi z 1306 roku. Wzniesiony został na miejscu wczesnośredniowiecznego grodu, rozbudowany w latach 1349-59 z inicjatywy Kazimierza Wielkiego, dla obrony pogranicza śląsko-małopolskiego. Od 1370 r zamek przeszedł w ręce Władysława Jagiełły. Od 1406 roku warownia stanowiła siedzibę starostwa niegrodowego i posiadała stałą załogę wojskową. Pierwszym starostą był Paweł Odrowąż. W połowie wieku XVI, za czasów starosty Mikołaja Szydłowieckiego twierdza nabrała cech renesansowych.
W 1587 r zamek zniszczyły wojska Maksymiliana Habsburga - pretendenta do polskiej korony, choć nie zdobyły warowni. Kolejne zniszczenia nastąpiły podczas ataku szwedzkiego w roku 1656. Od tego czasu zamek ulegał ruinie, skały wapienne kruszyły się naruszając mury, a ponadto dolne partie zamku w latach 1722-29 rozebrano, by uzyskać materiał na budowę kościoła w Olsztynie. W 1818 roku z tutejszych dóbr utworzono olsztyńską ekonomię dóbr rządowych. Do dziś zachowały się riuny w postaci wieży i fragmentów murów. W czasie swej świetności (XVI w) zamek składał się z 5 zasadniczych części: dwu przedzamczy oraz zamku dolnego, środkowego i górnego. Po pd-wsch stronie wzgórza znajdował się wjazd, który prowadził przez most zwodzony oraz bramę, umieszczoną w wieży, połączoną z murami obronnymi. Dalej znajdowało się pierwsze, wydłużone podzamcze z zabudowaniami gospodarczymi. Od zamku dolnego oddzielone ono było murem z bramą. W zamku dolnym stały budynki gospodarcze oraz dom mieszkalny zwany Kamieńcem. Kolejna brama prowadziła do zamku średniego, usytuowanego u podnóża okrągłej wieży. Ta część z zamkiem górnym połączona była mostem zwodzonym nad sofą i bramą w murze przy wieży. Umieszczono tutaj kuchnie i trzy tzw. pokoje królewskie (sypialnia, jadalnia i sala sądowa). Charakterystycznym elementem ruin jest gotycka baszta (donżon) z II połowy XIII wieku o wysokości 35 m, w dolnej części okrągła, w górnej ośmiokątna, z kamienia, a w XV w nadbudowana z cegły. Służyła jako więzienie, zmarł w niej śmiercią głodową Maćko Borkowic - wojewoda poznański z rozkazu Kazimierza Wielkiego. Drugie podzamcze znajdowało się w części pd-zach, z kwadratową basztą obserwacyjną zw. Sołtysią. Cały zamek otoczony był murem obronnym. Warownia olsztyńska jest przykładem gotyckiej budowli zamkowej (typu wyżynnego), w jej konstrukcję włączono wapienne ostańce oraz krasowe groty, co pozwala ją zaliczyć do grupy zamków jaskiniowych.

Inne atrakcje okolic Olsztyna to:

- Początek Szlaku Orlich Gniazd – czerwony znakowany szlak turystyczny opisany i utworzony przez Kazimierza Sosnowskiego na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, długości 163 km. Szlak Orlich Gniazd widnieje pod numerem pierwszym w ogólnopolskim rejestrze znakowanych szlaków pieszych.

- Sokole Góry to największy rezerwat przyrody znajdujący się na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Nazwa nadana przez miejscową ludność pozwala sądzić, że na wzgórzach tych były kiedyś gniazda sokołów. Do niedawna zamieszkiwały go również rzadkie w Polsce puchacze, o czym świadczy, m.in. nazwa skały Puchacz stanowiącej wschodni kraniec Sokolich Gór. Sokole Góry składają się z dziesięciu kopulastych wzniesień i skalistych masywów, tworzących rodzaj gniazda górskiego, wzniesionego przeciętnie z ok. 100 m nad okoliczny teren (ok. 400 m n.p.m.). Z zachodu na wschód idą kolejno:
Sokolica - grzbiet o długości około 1 km, jego południowo-wschodnia odnoga nosi nazwę Nowej Setki;
Kamienna Góra - niskie, odosobnione wzniesienie na południe od Sokolej;
Pustelnica - najwyższa część pasemka z wieżą triangulacyjną na szczycie 400 m n.p.m. (w północno-zachodniej odnodze góry znajduje się kilka jaskiń, południowa odnoga to Stare Setki);
Puchacz;
Knieja - na północ od Puchacza, już poza terenem rezerwatu;
Donica - na południe od Puchacza, ale dużo niższa;
Karzełek;
Jodłowa Góra - południowo-wschodni cypel Donicy.

W Sokolich Górach znajduje się kilkanaście jaskiń, z których najsłynniejsze to jaskinie: Maurycego, Pod Sokolą Górą, Studnisko, Olsztyńska, Wszystkich Świętych i Koralowa.

- Góry Towarne leżą 3 km na północ od Olsztyna (w pobliżu Kusiąt, w kierunku na Mstów). Ich najwyższy szczyt to Lisica (349 m n.p.m.). W przeciwieństwie do Sokolich Gór są bezleśne, to oba kompleksy wzniesień łączy jedna cecha wspólna - jaskinie. Jaskinie Towarna i Dzwonnica tworzą system o łącznej długości170 m. Trudniej się dostać do Dzwonnicy, do której prowadzą bardzo ciasne otwory, dzięki temu jest ona lepiej zachowana. W niej można podziwiać rzadko spotykane nacieki tzw. mleka wapiennego. Jaskinia Towarna bywa nazywana także Jaskinią Niedźwiedzią. To tu bowiem odnaleziono szczątki niedźwiedzi jaskiniowych i ślady pobytu ludzi ze środkowego paleolitu. Warto wspomnieć, że w czasie II wojny światowej grota owa stanowiła kryjówkę partyzancką. W Górach Towarnych znajduje się ponadto Jaskinia Cabanowa. Ma ona długość 47 m, jej początkowy odcinek wije się 30-metrowym wąskim korytarzem, który doprowadza do dużej komory. Grota słynie z dobrze zachowanych nacieków - stalaktytów i stalagmitów.

- Zielona Góra to wzgórze (310 m n.p.m.) położone na północ od wsi Kusięta. To także rezerwat leśny o powierzchni 19,6 ha, utworzony w 1953 r. Zielona Góra dawniej zwana była Gołą Skałą. W szczytowych partiach wzgórza, porośniętego buczyną górską, występuje zespół ostańców zbudowanych z górnojurajskiego wapienia skalistego. Szczyt buduje potężny monolit wapienny utworzony przez grube ławice zapadające ku południowi. Takie strome zapadanie skał, nietypowe dla Jury Krakowsko-Częstochowskiej, spowodowane zostało bliskością uskoków, wzdłuż których wydźwignięty został blok Zielonej Góry i które lokalnie zaburzyły zaleganie pokładów skalnych. Ze szczytu rozpościera się szeroka panorama w kierunku północnym - na pasmo zalesionych wzgórz kończące się od wschodu Górą Skałki. Od północy szczyt Zielonej Góry obcięty jest wysokim urwiskiem. Od strony południowej Zielonej Góry, przy szlaku turystycznym, znajduje się wejście do Jaskini W Zielonej Górze. Jaskinia ma długość 70 m, w której można obejrzeć liczne słupy naciekowe (stalagnaty) podpierające strop, w pewnym miejscu tworzące nawet oryginalne "kolumnady". Na zachodnim cyplu ostańcowego masywu sterczy charakterystyczna skałka w formie grzyba lub kowadła. Ten dziwny twór jest efektem zróżnicowanego wietrzenia chemicznego wapienia skalistego. Na wschodnim krańcu masywu, przy przełęczy ze szlakiem turystycznym, znajduje się rozległa nisza schroniska skalnego - fragment starej jaskini, która uległa zniszczeniu w wyniku wietrzenia skał. W wyższych partiach rośnie buczyna karpacka z dębem szypułkowym, niżej dąb i sosna. Czasowo występują tu: sarny, dziki, lisy, borsuki, dzięcioły czarne, wilgi i myszołowy.

Tereny są odwiedzane w różnych porach roku przez mieszkańców okolicznych miejscowości. Praktycznie z Częstochowy można tu dojechać autobusem MPK lub samochodem. Ja wybieram dojazd za granicę miasta i szlakami przez las docieram do Olsztyna, w drodze powrotnej innym szlakiem zmierzam do Częstochowy / 4 -7 godzin spaceru wśród lasów, skał i pięknych widoków /.