W drodze do 'Bartka'
Siewierz powstał w XI w., a przed latami 70-tymi XII w. należał do ziem krakowskich. W XIII w. osadą władali książęta opolscy. Zamek w Siewierzu powstał w pierwszej połowie XIV w. na sztucznie usypanej platformie z początku jako budowla drewniana. Dopiero w pierwszej połowie XV w. powstały pierwsze murowane części zamku.
W roku 1443 książę cieszyński Wacław I sprzedał miasto z zamkiem biskupowi krakowskiemu Zbigniewowi Oleśnickiemu. Od tego momentu doszło do rozbudowy i obwarowania zamku. W XVII w. warownia zaczęła podupadać, a reszty dokonał najazd Szwedów, który przyspieszył ten proces. Odbudowany po wojnie ze Szwedami zamek, szybko zaczął ponownie chylić się ku upadkowi. Ostatecznie zamek został opuszczony przez ostatniego rezydenta - biskupa Feliksa Pawła Turskiego - w 1800 r. Prace zabezpieczające z lat 50-tych, 70-tych i 90-tych XX w. uratowały zamek od całkowitej zagłady
Obecnie zamek nie jest dostępny dla zwiedzających i aby go obejrzeć trzeba trafić na Dni Siewierza, które przypadają w czerwcu. Można także udać się zorganizowaną grupą się do Izby Tradycji i Kultury Dawnej w Siewierzu, a tam w ofercie jest program krajoznawczo-turystyczny, obejmujący zwiedzanie zamku.
Nagłowice
Napis na postumencie, gdzie umieszczono popiersie pisarza.w całości brzmi tak: "Mikołaj Rej 1505-1569. Pisarz, patriota, bojownik o literaturę w języku ojczystym, wyraziciel postępowych dążeń odrodzenia polskiego. Żył i tworzył w Nagłowicach". Poniżej data - 1953 rok. Mikołaj Rej na pomniku najwyraźniej nie jest z tych określeń zadowolony i posępnie spogląda na pobliski dworek.
Dworek został zbudowany przed dwoma wiekami przez Kacpra Walewskiego, ale nosi nazwę Dworek Mikołaja Reja. Wewnątrz jest muzeum, a dokładnie wystawa poświęcona temu, który mawiał: "A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają". Można m.in. tam zobaczyć reprodukcje rycin pokazujące życie i twórczość pisarza, różne wydania jego utworów i cytaty z nich. Jest także kartusz herbowy Reja oraz kopie jego zeznania podatkowego i listu do sąsiada.
Po Mikołaju Reju w Nagłowicach zachowały się sędziwe dęby w parku, które według tradycji on sadził. Rosną także cisy i rzadkie w Polsce okazy perukowca podolskiego.
Zagnańsk
Legendarny dąb szypułkowy „Bartek" jest najpopularniejszym drzewem w Polsce i należy do trzech najstarszych polskich dębów. Wcześniejsze uszkodzenia oraz pustka w środku mogą sugerować, że jest najbardziej sędziwy.
W latach międzywojennych uchodził za najokazalszy i najcenniejszy zabytek przyrody w naszym kraju, o czym zdecydował specjalny sąd konkursowy. Uważa się, że ma 1200 lat. Wciąż wydaje owoce i przyrasta. Ostatnie pomiary komisji w 1993 r. wykazały, że drzewo ma ok. 30m wysokości, koronę o rozpiętości 20 na 40 m, obwód pnia w pierśnicy 985 cm, a pierśnicę - 314cm. Mimo uderzenia pioruna w 1991 r., od którego zapaliły się substancje wypełniające "Bartka", po czym pod konary trzeba było podłożyć kolejne podpory, dąb nadal pozostaje jednym z najwspanialszych przykładów potęgi natury
Legendy głoszą że w cieniu „Bartka” odpoczywali m.in. Bolesław Krzywousty oraz Jan III Sobieski. Dąb jest jedną z większych atrakcji Gór Świętokrzyskich, a także symbolem Gminy Zagnańsk i całego regionu Świętokrzyskiego.
Jędrzejów
Początki Jędrzejowa związane są nierozerwalnie z klasztorem cysterskim założonym w latach 1140-1149, który oddziaływał przez kilka wieków na gospodarczy i kulturalny rozwój miasta. Cystersi sprowadzeni do Jędrzejowa przez dwóch braci, Jana i Klemensa herbu Świeboda czyli Gryf. W latach 1218-1223 w klasztorze jędrzejowskim przebywał i tam zmarł Wincenty Kadłubek, biskup krakowski, pierwszy Polak historyk i zapewne pierwszy Polak zakonnik w tym klasztorze. W drugiej połowie XIII wieku osada stanowiła znaczny ośrodek gospodarczy, rzemieślniczo-handlowy. Jędrzejów prawa miejskie otrzymał od Bolesława Wstydliwego w 1271 roku. Otrzymanie prawa miejskiego, oraz następnie poszerzanie go przez następnych monarchów w ciągu stuleci, stwarzało dla Jędrzejowa korzystne warunki dla rozwoju rzemiosła oraz handlu w mieście.
W XVI i XVII wieku odbyły się w Jędrzejowie trzy zjazdy szlacheckie. Na skutek licznych pożarów miasta i ciężkich strat w czasie wojen (zwłaszcza najazdu szwedzkiego) rozwój Jędrzejowa ulegał zahamowaniu, W XVIII wieku w Jędrzejowie produkowano tkaniny jedwabne, a na początku XIX wieku grube sukno. Wyrabiano także produkty garncarskie.
Najstarszymi budowlami sakralnymi stanowiącymi zabytki architektury są dwa kościoły: bł. Wincentego Kadłubka i św. Trójcy. Pierwszy został wzniesiony przez Gryfitów, a następnie przebudowany w okresie zjazdu jędrzejowskiego w 1166 roku.
W klasztorze jędrzejowskim pochowany jest Wincenty Kadłubek. Znajdują się w tu także jedne z największych organów w Europie, którym ustępują nawet słynne organy w Oliwie.
Dawną świetność Jędrzejowa przyćmiło odebranie praw miejskich w 1869 roku. Nastąpił wtedy upadek rzemiosła i handlu.
Samsonów
Na terenie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego Samsonów położona jest wieś o tej samej nazwie. Został tutaj wybudowany w 1598 r. pierwszy w Europie wielki piec hutniczy. W 1818 roku zbudowno tu z inicjatywy Stanisława Staszica zakład wielkopiecowy, którego siłą napędową urządzeń była woda z rzeki Bobrzy Pożar, który wybuchł w 1866 roku zniszczył hutę. Do dziś zachowały się ruiny Huty „Józefów ”. W centralnej części ruin znajduje się wielki piec, za nim wieża gichtociągowa, z której dokonywano zasypywania pieca wsadem. Resztki hal to dawne pomieszczenia modelarni, suszarni, odlewni i emalierni.
