Niemcza
Najstarsze zapisy w księgach biskupich i kronikach z wczesnego Średniowiecza dowodzą, że Niemcza jest starsza od Wrocławia, a także, że Niemcza była trzecim, zaraz po Wrocławiu i Głogowie, najstarszym ośrodkiem grodowym posiadającym kościół. Niemcza zachowała po dzień dzisiejszy najstarszą w regionie nazwę. Najstarsza pieczęć Niemczy oraz obecny i ówczesny herb miasta zawierają w swoim wizerunku znak śląskiego piastowskiego orła wspartego na fundamentach książęcej wieży. Wiadomym jest, że znak orła, symbol śląskiej dynastii rodowej Piastów jest protoplastą polskiego godła państwowego zainicjowanego przez Henryka IV Prawego i ostatecznie wprowadzonym przez Króla Przemysława II. Ten symbol wspólnoty rodowej Piastów Śląskich w swoim herbie Niemcza zachowała do dziś.
Miasto otrzymało prawa miejskie w 1292 roku, położone jest na obszarze Wzgórz Niemczańsko - Strzelińskich. Ślady osadnictwa na tych terenach sięgają okresu kultury łużyckiej. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z 1017 roku i zapisała się jako gród na szlaku z Wrocławia do Czech, który przez 3 tygodnie stawiał skuteczny opór wojskom niemieckim cesarza Henryka II.
W północnej części miasta, na skalistym wzgórzu wznosi się zamek wybudowany na przełomie XIV i XV wieku pełniący funkcję letniej rezydencji Henryka Brodatego i jego żony Jadwigi. Zamek został zburzony podczas trwania wojen husyckich następnie odbudowany w drugiej połowie XV wieku przez Piasta, Fryderyka I. W 1735 niemal całkowicie spłonął, nienaruszone pozostały jedynie mury najniższego piętra. Gruntowna przebudowa zamku przypada na lata trzydzieste XIX wieku. Obecnie zamek stanowi zespół budynków dwukondygnacyjnych. Jedyną drogą wiodącą na zamek jest droga od strony miasta.
Na terenie Niemczy zachowały się również liczne fragmenty murów obronnych z XI – XII w. Od południa i wschodu mur jest podwójny, w 30% zachowany do dziś, między innymi fragment gardzieli bramnej ze strzelnicami dawnej Bramy Górnej oraz zrekonstruowana w 1936r. Brama Dolna z orłem trzymającym tarczę herbową miasta
Na skraju górnej części wydłużonego wręcz kiszkowatego rynku wznosi się kościół św. Piotra i Pawła z 1865 r., posiadający 60 metrową wieżę., a w jego centralnej części znajduje się neoromański ratusz z 1865 r. zastępujący spalony w 1853 r. okazały ratusz barokowy.
Jeśli chodzi o zabytki sakralne to nie sposób zapomnieć o kościele św. Wojciecha z 1612 r., gdzie w 1137 r dokonano polsko-czeskiego aktu narodowego, a w 1244 r. w obecności biskupa i księcia przypieczętowano prawnie budowę gotyckiej katedry we Wrocławiu.
Jest jeszcze Brama Dolna, jedna z dwóch bram miasta, w połowie XIX w zburzona. Dzisiejsza budowla jest jej repliką z 1936 r., nawiązującą do romantyzmu, podobnie jak baszta przy bramie górnej która jest ozdobiona orłem z herbem miasta.
Ciekawostką jest Krzyż Pokutny, który stoi w południowej części miasta przy ul. Bolesława Chrobrego. Początkiem jego historii według zachowanej kroniki jest rok 1585 r., kiedy to zatrudniony przy budowie zamku kamieniarz porwał się na swojego majstra z siekierą, gdyż ten przywiódł jego narzeczoną do zdrady. Pokutą za dokonane zabójstwo było wyciosanie kamiennego krzyża z piktogramem. Winowajca swą winę odkupił i krzyż własnymi rękoma wyciosał. Na koniec dodam jeszcze, że podczas II wojny światowej miasto pełniło funkcję podobozu koncentracyjnego Gross – Rossen i znajdowały się tutaj 4 oddziały robocze jeńców wojennych.
