Kopalnia Srebra i Sztolnia Czarnego Pstrąga - jedyne górnośląskie UNESCO
Na pewno wiesz, że w Tarnowskich Górach już od XVI wieku wydobywano srebro, albo że pływa się tu łodziami podziemną Sztolnią, w której pstrągi wyglądają niczym czarne, ale czy słyszałeś o tym, że w XVIII wieku w Tarnowskich Górach, które od dawna były już miastem, mieszkało więcej koni niż ludzi?
A to dlatego, że używano wówczas kieratów konnych, urządzenia, które do samego tylko uruchomienia potrzebowało 40 koni, a na jedną dobę aż 120 koni! A kieraty chodziły bez przerwy! Były drogie w obsłudze, jeszcze bardziej, niż ogromna maszyna parowa, która zaczęła w tarnogórskiej kopalni pracę w 1788 roku. Ważyła 32 tony, miała swój własny budynek, a przywieziono ją do Tarnowskich Gór aż z Anglii, jako pierwszą w kontynentalnej Europie.
Wymyślono więc rozwiązanie tańsze i mniej kłopotliwe, a mianowicie sztolnie odwadniające, które, tak samo jak kieraty i maszyny parowe, miały za zadanie odprowadzać wodę z podziemnych chodników kopalnianych, co było największym problemem ówczesnego górnictwa.
Tarnogórskie podziemia docenione przez UNESCO
Tak to właśnie powstała w XIX wieku Sztolnia Głęboka Fryderyk dla odwodnienia Królewskiej Kopalni Kruszców Fryderyk. Ten podziemny labirynt chodników i komór ciągnie się gęstą siecią pod miastem, na głębokości 20-40 metrów. Ma długość około 150 km i jest to więcej, niż łączna długość wszystkich ulic w Tarnowskich Górach. A niewielkie fragmenty tych podziemi, w postaci Sztolni Czarnego Pstrąga i Zabytkowej Kopalni Srebra są udostępnione dla turystów jako unikatowe atrakcje na skalę europejską. W 2017 roku Sztolnia - majstersztyk podziemnej hydrotechniki i Kopalnia Srebra - genialny przykład inżynierii górniczej, wraz z innymi okolicznymi obiektami pogórniczymi, zostały wpisane na prestiżową Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO! Rozpiera mnie duma, że tak cenne i interesujące zabytki myśli technicznej naszych przodków, docenione na świecie, polecają się w moim rodzinnym mieście. Obie stanowią ważne atrakcje Szlaku Zabytków Techniki, którego obiekty chcemy Wam polecać w 2021 roku.
Kopalnia Srebra
Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach to na ten moment jedyna turystyczna atrakcja po dawnym górnictwie srebra, ołowiu i cynku. Trasa turystyczna ma 1740 metrów długości, z czego 270 metrów przepływa się pod ziemią łodziami ciągniętymi przez linę. Trasa prowadzi po chodnikach i komorach wykutych ręcznie w skale, na przełomie XVIII i XIX wieku. To fragmenty Królewskiej Kopalni Kruszców Fryderyk.
W wielu miejscach trzeba iść pochylonym, a najniższy chodnik ma tylko 1,40 wysokości. Schylając głowę, w pewnym sensie oddajesz szacunek ciężkiej pracy naszych przodków. A faktycznie praca w dawnej kopalni to istna harówka. Szychta czyli dniówka trwała 12 godzin, od 5 rano do 5 po południu, wyznaczało ją bicie dzwonów, ale na dole nie było ich słychać, także gwarkom czas wyznaczały lampki. W jaki sposób? Napełnione olejem świeciły przez 6 godzin. Dwukrotne napełnienie do wyczerpania oznaczało koniec szychty. Przy takiej lampce niewiele górnicy widzieli, ale to nie był problem, bo i tak albo byli niewidomi, albo bardzo słabo widzieli. To efekt gwałtownej różnicy pomiędzy ciemnością pod ziemią i oślepiającym światłem słońca na powierzchni. Pracowali parami - doświadczony górnik z młodym, nawet 15-letnim chłopcem, w pełnej ciszy, bo chcieli słyszeć drewno, jego "śpiew" mówił im o zbliżającym się zawale skał. Jeśli do tego dodać wiecznie pchającą się zimną wodę do kopalni, temperaturę powietrza około 10 stopni Celsjusza i brodzenie w błotnistych chodnikach w skórzanych laćkach, często dziurawych, to mamy obraz pracy gwarków, nękanych różnymi chorobami. Jeśli dożyli oni 40 lat, to uważano to za sędziwy wiek. Nic dziwnego, że codziennie towarzyszyła im modlitwa do Św. Barbary - ich patronki. Modlitwę tą, jak i opowieści o pracy górników usłyszysz podczas zwiedzania Kopalni, zarówno pod ziemią, jak i w budynku, w multimedialnych salach muzealnych. To tylko część ciekawostek, jakie tutaj Cię zaskoczą.
Po wyjściu z podziemi na pewno warto też zajrzeć do Skansenu Maszyn Parowych, gdzie cofniesz się w czasie do epoki pary i niewiarygodnych wówczas wynalazków. Stoją tu parowozy, walec drogowy, maszyny wyciągowe i inne urządzenia. To największa w Polsce kolekcja zabytkowych maszyn i parowozów. Najstarszy zabytek pochodzi z 1883 roku, nie dziwi więc, że na maszynach widać już nadgryzienia zębem czasu. Skansen jest bezpłatny, a dzieci mogą wspiąć się na parowozy i pomachać przez okienka 🙂 W sezonie pomiędzy maszynami kursuje mini Kolejka Skansenowa, zabierając na pętelkę jednorazowo około 20 osób. Frajda dla małych i dużych 🙂
Sztolnia Czarnego Pstrąga
Kopalnia Srebra, niczym korona Szlaku Zabytków Techniki, nie może obejść się bez klejnotu, jakim jest Sztolnia Czarnego Pstrąga 🙂 Tak więc nie omieszkaliśmy i jej odwiedzić podczas naszej podróży po tarnogórskich podziemiach. Dotarliśmy do historycznego Parku Repeckiego, założonego jeszcze przez Donnersmarcków jako swój myśliwski azyl. W Parku tym czekają Szyby - Ewa i Sylwester, pomiędzy którymi odbywa się podziemny przepływ łodziami. Do 2018 roku był to najdłuższy podziemny przepływ w Polsce, teraz ten laur należy do Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu, ale tarnogórska Sztolnia nie przestała być unikatem i nie straciła na uroku ani trochę. Tutaj bowiem, nie pływa się łodziami elektrycznymi, tylko porusza je przewodnik odpychając się rękami od skał, zaś multimedia zastępuje cisza i ciemność, rozświetlona tylko płonącą karbidką w łódce i wątłym światłem w Sztolni. Możecie sobie wyobrazić, jaki to daje klimat. Wieloletni przewodnik po Sztolni i zarazem dobry duch tego miejsca, związany z nim od dzieciństwa - Sławomir Ziemianek ze Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej zdradził nam, że pływając tutaj słyszy szum swej krwi i tętniące serce w piersi. Zaznaliśmy i my chwili ciszy w tym miejscu i faktycznie jest ona niesamowita. I wiecie, co mi się jeszcze podobało, a czego nie było ani w Luizie ani w Kopalni na łódkach? Bujanie. Ręczne odpychanie wprowadza łódkę w ruch i faktycznie możesz się tutaj poczuć jak na wodzie, z efektem przechyłów 😉
Sztolnia Czarnego Pstrąga to tak naprawdę 600-metrowy fragment dawnej, XIX-wiecznej Sztolni Głębokiej Fryderyk. Dzisiejszą nazwę zyskała, gdy ponownie ją odkryto i w nikłym światełku lampek napotkane tu pstrągi były faktycznie czarne. Do dziś pływają w tych wodach, a ponad głowami na skałach zobaczyć można hibernujące nietoperze.
Przy Szybie Sylwester w ostatnich latach stanął nowy budynek oferujący kasę, pamiątki, ubikacje, a w przyszłości prawdopodobnie również kawiarnię. Ujmuje tu taras na piętrze z widokiem na dolinę Dramy. Miejsce to ma szansę na rozwój, naprawdę ciekawymi pomysłami wydaje się wypożyczalnia rowerów, podziemny spływ pontonami oraz całoroczne morsowanie. Trzymamy kciuki za pomyślną realizację zamierzeń i obiecujemy, że będziemy Was informować o nich na bieżąco 🙂
Informacje praktyczne
Kopalnia Srebra
ul. Szczęść Boże 81, Tarnowskie Góry
tel. 32/ 285-29-81
www.kopalniasrebra.pl
I-V i IX-XII wt-nd 9.00-15.00
VI-VIII pn-pt 9.00-15.00, sb-nd 9.00-17.00
Bilety: normalny 47 zł, ulgowy 37 zł
Pakiet ze Sztolnią Czarnego Pstrąga: normalny 74 zł, ulgowy 61 zł
Mini Kolejka: 6 zł za przejazd
Parking: bezpłatny
Obiekt bez ograniczeń wiekowych, dostępny dla wózków dziecięcych i inwalidzkich
Czas zwiedzania na trasie z łodziami to 1,5 h, 30 minut w salach muzealnych i 1 h pod ziemią
Temperatura pod ziemia to około 10 stopni Celsjusza, a wilgotność około 90 %, warto wziąć w sezonie wierzchnie okrycie i pełne buty
Sztolnia Czarnego Pstrąga
ul. Repecka, Park Repecki, Tarnowskie Góry
tel. 32/ 285-49-96
https://sztolniapstraga.pl
VI-VIII codziennie 10.00, 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00
IX-X wt-pt 12.00, sb-nd 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00
XI-III pn-pt 12.00, sb-nd i Święta 13.00, 14.00
IV-V sb-nd i Święta 11.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00
Bilety: normalny 37 zł, ulgowy 30, rodzinny 93 zł (2+1)
Pakiet Sztolnia + Kopalnia: normalny 74 zł, ulgowy 61 zł
Parking: bezpłatny przy wejściu do Parku Repeckiego przy ulicy Repeckiej, około 500 metrów od Szybu Sylwester
Obiekt niedostępny dla wózków
Obiekt dostępny dla osób od 4 roku życia
Przy Szybie Sylwester powstał budynek z kasą, pamiątkami i ubikacjami
