Zamek Ostrężnik

Zostawiając samochód na parkingu leśnym przy ścisłym rezerwacie leśnym, po przejściu spacerkiem po 5 minutach dochodzimy do ruin zamku Ostrężnik. Z daleka widać jaskinię która znajduje się w górze pod zamkiem.
Niewielkie pozostałości ruin sporej jurajskiej warowni prawdopodobnie z drugiej połowy XIV wieku, położonej na wapiennym, skalistym wzgórzu (375m n.p.m.). Ostrężnik to jeden z obiektów najsłabiej poznanych na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Praktycznie brak o nim wzmianek w dokumentach z tego okresu. Jedyna wzmianka pochodzi z rejestrów częstochowskich i mówi o istnieniu "rudery" wieży czy też zamku. Stąd większość zamieszczonych tu informacji traktuje się jako hipotezy.
Warownia ta być może miała wejść w system obronny stworzony przez Kazimierza Wielkiego do obrony południowej rubieży Rzeczypospolitej ale nie została ukończona przed jego śmiercią. Później po roku 1370 zaniechano ukończenia budowy. Na tą możliwość wskazuje wielkość założenia. Nieukończony zamek prawdopodobnie w pierwszej połowie XV wieku stanowił schronienie i bazę dla rycerza-rabusia Mikołaja Siestrzeńca lub stanowił tajne więzienie dla przeciwników politycznych króla. W skład założenia obronnego wchodził zamek górny (właściwy) dopasowany kształtem do najwyższej partii skalistego wzgórza oraz położone na południe od zamku obszerne podzamcze. Zamek górny o kształcie wydłużonego wieloboku o powierzchni około 1200m. kwadratowych otoczony był murem obwodowym o grubości 1,6-2,2m oraz długości 144m. W północno-zachodniej części dziedzińca przylegając do muru obwodowego znajdował się murowany z kamienia budynek mieszkalny wzniesiony na planie prostokąta. W części południowo-wschodniej do muru przylegała wysunięta przed lico czworoboczna baszta, w której prawdopodobnie znajdowało się wejście do podziemi. Mogła jednakże stanowić także funkcje bramy na podzamcze. Wjazd na zamek prawdopodobnie znajdował się po stronie południowej obok skał łączących zamek z podzamczem i możliwe, że prowadził przez drewniany most przerzucony nad głęboką rozpadliną (być może suchą fosą) oddzielającą zamek górny od podzamcza. Podzamcze umieszczone było po stronie południowo-wschodniej zamku górnego - gdzie teren opada łagodniej. Miało ono nieregularny kształt o zaokrąglonych rogach i powierzchnię około 2000m. kw. Otoczone było wałem ziemnym z palisadą. Wjazd na podzamcze znajdował się w przerwie między wałami po stronie południowo-wschodniej. Niektórzy doszukują się istnienie aż czterech "dziedzińców wewnętrznych" w obrębie terenu podzamcza otoczonego wałami usytuowanych na dwóch poziomach oddzielonych drewnianymi zaporami. Całość warowni otoczona była - prawdopodobnie fosą wypełnioną wodą. W zasadzie nie są znane dalsze dzieje zamku. Prawdopodobnie częściowo zniszczony w XVII wieku a następnie starannie rozebrany w XVIII lub XIX wieku – brak informacji z jakiego powodu i przez kogo. Być może w odwecie za wykorzystywanie zamku jako bazy dla powstańców w czasie Powstania Styczniowego 1863 r. W latach 1959-60 na zamku były przeprowadzone pierwsze archeologiczne powierzchniowe badania sondażowe. Od 1960 r. obszar zamku i pobliskie tereny weszły w skład rezerwatu leśnego pod ścisłą ochroną. Obecnie od roku 2000 na zamku prowadzone są badania archeologiczne przez dr Stanisława Kołodziejskiego. Do chwili obecnej z zamku górnego zachowały się fragmenty murów obwodowych oraz relikty czworobocznej wieży. Widoczne są także częściowo zachowane wały ziemne i fosy otaczające podzamcze.
Jaskinia Ostrężnicka.
Olbrzymi, masyw skalny z ruinami Zamku na Ostrężniku, podobny w środku do bryły sera szwajcarskiego, kryje w swoim wnętrzu jedną z ciekawszych jaskiń w jurajskiej krainie ostańców wapiennych. Zaskakujący nagłym pojawieniem się wielki otwór w skale to wejście do jaskini Ostręźnickiej. Jaskinie należą do podziemnych form krasowych. Jaskinia Ostrężnicka jest jedną z najbardziej znanych jaskiń tego rejonu. Główny otwór wejściowy, położony jest od strony północno - zachodniej. Dzieli go słup skalny na dwie części, co okoliczni mieszkańcy nazywają płucami. Jaskinia o długości 90 metrów należy do obiektów o rozwinięciu poziomym. Jaskinia ta znana jest od dawna. Najstarszy opis pochodzi z 1948 roku i dotyczy zachodniej części jaskini. Tworzy ją system korytarzy i niewielkich komór, których wysokość maleje w głąb masywu tak że połączenia pomiędzy nimi są niskie i ciasne. Najładniejszy widoczny fragment jaskini występnie po stronie zachodniej gdzie za dużym otworem zbiegają się dwa wygładzone przez wodę korytarze.
Jaskinię wypełniają osady. Część osadów zaczęła się tworzyć równocześnie z powstaniem jaskiń, część z nich znosiły wody i osadzały w jaskiniach. Osady zwane namuliskiem zawierają cenny materiał mineralny i organiczny np. kości zwierząt czy ślady pobytu człowieka prehistorycznego. Namulisko Jaskini Ostręźnickiej jest piaszczysto gliniaste. Miejscami na jego powierzchni, głównie w obszernym środkowym korytarzu, znajdują się kamienie i bloki skalne.
Jaskinia Ostrężnicka jest pozbawiona ponieważ zostały zniszczone przez procesy związane z wietrzeniem mrozowym zachodzącym w warunkach klimatu zimnego. W skale wapiennej można zauważyć pionowe spękania oraz pozostające spękania oraz pozostające w związku z nimi obszary pustek i przestrzeni. Wszystkie elementy powiązane ze sobą świadczą że skała jak i znajdująca się wewnątrz niej pod Zamkiem jaskinia są pozostałością po większej jaskini. Jaskinia znajdowała się Jaskinia stanowiła naturalny system lochów zamkowych i piwnic Wejście do gównego korytarza zamykały dawniej drzwi drewniane z kutym w żelazie motywem roślinnym., które wraz z monstrancją zostały przeniesione w procesji przed 1 wojną do Kościoła w Złotym Potoku. Obecnie służą jako drzwi do starej zachrysti po lewej stronie nawy głównej w kościele złotopotockim. Legenda mówi o znajdujących się niegdyś w lochach jaskini skarbach, oraz o chciwym pastuchu, któremu zamykające się do skarbów drzwi ucięły piętę. Dzisiaj jedynie o legendzie świadczą wykopaliska dokonywane przez domorosłych pseudoodkrywców niszczących pozostałości zamku.

Więcej informacji o zamkach (nie tylko o tym ) znajdziesz na http://www.zamkipolskie.com/