Szlakiem Gwarków w Tarnowskich Górach
Miasto rodzinne kochać trzeba i szanować 🙂
Parafrazując słowa znanej piosenki zapraszam Was dziś do Tarnowskich Gór, naszego rodzinnego miasta, z którym związani jesteśmy przez całe życie aż do dziś, choć od kilku lat mieszkamy kawałek za miastem. Nie jest nam obca historia miasta, jego górnicza przeszłość ani tym bardziej atrakcje Tarnowskich Gór.
Jak Wrocław ma swoje krasnale, Zielona Góra - bachuski, Gniezno króliki, Kraków za chwilę będzie miał smoki, a Białystok żubry, tak i Tarnowskie Góry mają swych gwarków. Pomysł zacny!
A co to jest Gwarek i skąd się to wzięło?
Gwarkowie to po prostu dawni górnicy, którzy przez wieki w Tarnowskich Górach wydobywali kruszec ze złóż cynku i ołowiu z domieszką srebra. Stąd do dzisiaj do naszego miasta turystów przyciąga Kopalnia Srebra, włączona nawet w poczet znaczących zabytków Unesco.
Miasto Tarnowskie Góry założył książę opolski Jan II Dobry w 1526 roku, co związane było z tym, że słynny dziś w mieście chłop Rybka odkrył na polach cenny kruszec. Szybko, bo już w 1528 roku Tarnowskie Góry otrzymały Ordynek Gorny czyli ustawę górniczą i tak gwarkowie czyli górnicy pracowali w podziemnych chodnikach, a mieszczanie bogacili się. Z czasem sprowadzono tu nawet wielkie maszyny parowe, które pomagały w odwadnianiu chodników.
Dziś po wielowiekowej eksploatacji górniczej pozostała gęsta sieć podziemnych wyrobisk, ciągnących się pod całym miastem, a w kilku miejscach udostępnionych dla turystów. No i współczesną pamiątką tych zdarzeń jest właśnie postać gwarka, która od kilku już lat pojawia się tu i ówdzie w mieście.
Ilu jest Gwarków w Tarnowskich Górach
Na ten moment 7 (XI 2020), ale za miesiąc o tej porze będzie już ich 8. Każdego roku bowiem w okolicach Barbórki czyli popularnego święta górniczego na Górnym Śląsku, które przypada w dniu Św. Barbary - patronki górników właśnie, 4 grudnia, staje w wybranym miejscu miasta jeden Gwarek. W 2020 roku stanie przy zabytkowym, starym kościele Św. Marcina w Starych Tarnowicach - dzielnicy miasta.
Pierwszy Gwarek stanął w 2013 roku na deptaku Tarnowskich Gór - ulicy Krakowskiej, u wylotu ulicy Tylnej. Miejsce świetne, niestety okazało się pechowe, mimo zakazu ruchu samochodowego w tym miejscu, 2 razy już gwarek został poważnie uszkodzony przez samochody, a kilka razy porywano jego lampkę górniczą czyli karbidkę. Niestety, po ostatnim wypadku samochodowym w 2019 roku Gwarek nie wrócił jeszcze na swoje miejsce.
Lokalizacja tarnogórskich Gwarków
Inne miejsca okazały się bardziej szczęśliwe dla Gwarków, zaś w mojej opinii niektóre są niestety całkowicie chybione. Jako podróżniczka, miłośniczka turystyki w Polsce, widziałabym je przy atrakcjach turystycznych, a szczególnie przy tych pogórniczych. Są one znane w całej Polsce i aż prosiło się, by wyznaczyć Szlak Gwarków prowadzący właśnie od atrakcji do atrakcji. Tym sposobem poznając poszczególnych Gwarków, najlepiej nazwanych swoistymi imionami, których niestety nasi Gwarkowie nie otrzymali, turyści mieliby okazję podziwiać miasto i jego perełki. Taki Szlak Gwarków powstał np. niedawno w jurajskim Olkuszu, który ma bardzo podobną historię do naszego miasta.
Stało się inaczej, przemierzyliśmy kilka dni temu szlak Gwarków w Tarnowskich Górach i stanęli oni w dużej mierze w miejscach mało dostępnych lub niezbyt uczęszczanych i nie stanowią tym samym fajnych, nowoczesnych rzeźb, które pojawiają się na wielu fotografiach turystów i mieszkańców, również jako selfie. Szkoda, z pewnością przyniosło by to miastu sporo popularności. Może kolejni Gwarkowie w przyszłych latach ustawieni będą w bardziej przystępnych miejscach i "zbliżą" się do turystów 🙂
Gdzie dokładnie stoją Gwarkowie?
- Deptak w Tarnowskich Górach, zbieg ulicy Krakowskiej i Tylnej, obecnie Gwarka nie ma w tej lokalizacji po wypadku samochodowym
- Dworzec autobusowy w Tarnowskich Górach, ulica Pokoju
- Rynek w Tarnowskich Górach, przy podcieniach u wylotu ulicy Przesmyk
- Rondo w Tarnowskich Górach, u zbiegu ulic: Opolska, Cebuli i Królika
- Rondo w Tarnowskich Górach, u zbiegu ulic: Nałkowskiej, Kaczyniec i Św. Jacka
- Bobrowniki Śląskie, dzielnica Tarnowskich Gór, na skwerku przy ul. Głównej
- Repty Śląskie, dzielnica Tarnowskich Góra, przy Źródełku Młodości przy ul. Jana Waliski
- Stare Tarnowice, dzielnica Tarnowskich Góry, przy zabytkowym, starym kościółku Św. Marcina, przy ul. Niedziałkowskiego (Gwarek stanie tu w grudniu 2020)
Gwarkowie tarnogórscy na mapie:
Artyści tworzący Gwarków w Tarnowskich Górach
Na ten moment tarnogórskie rzeźby gwarków to dzieła trzech artystów. Jednym z nich jest Alojzy Niedbała - artysta z Bobrownik Śląskich, który żył w latach 1905-1987. Czterech Gwarków spośród ośmiu zostało odwzorowanych na podstawie rzeźb Niedbały. To te rzeźby gwarków przypominające nieco krasnale, stojące na dwóch tarnogórskich rondach, w Bobrownikach Śląskich i Reptach Śląskich.
Najnowsza rzeźba, która stanie wkrótce w Starych Tarnowicach, jest dziełem miejscowego artysty Jerzego Liska, to zgodnie z jego życzeniem wybrano miejsce jej lokalizacji.
Pierwsze trzy figury natomiast wykonał artysta Norbert Jastalski z Zabrza (obecnie z Iłży). To wg mnie najbardziej udane projekty i najlepsze lokalizacje. Gwarkowie wg Jastalskiego to realne postaci, przedstawiające strudzonych górników.
Mam nadzieję, że tradycja stawiania Gwarków w Tarnowskich Górach będzie kontynuowana i rozsławi miasto w Polsce 🙂 Chętnie zobaczę kolejne rzeźby, najlepiej przy atrakcjach miasta, ku większej ich popularyzacji i spójności turystycznej i górniczej identyfikacji Tarnowskich Gór.
