Tarnowskie Góry - szlakiem srebra
Z tamtych czasów zachowała się nazwa jednej z kopalń - Srebrna Góra, kopalnie bowiem i szyby nazywano wówczas górami (gorami), stąd również słowo górnik.
30 kwietnia 1526 roku książę opolski Jan II Dobry - ostatni z Piastów Opolskich władający wówczas Ziemią Tarnogórską - chcąc nakłonić ludność do pracy w kopalniach ogłosił wolność dla tego obszaru, czyli różnorodne przywileje i korzyści dla wszystkich, którzy zajmowali się górnictwem (gwarectwem). Data ta oznacza także powstanie Tarnowskich Gór, które stały się "Wolnym Miastem Górniczym", wchodząc w ten sposób do grupy miast (np. Olkusz, Kutna Hora w Czechach, Martenburg w Saksonii) wyróżniających się od innych specjalnymi przywilejami.
W listopadzie 1528 roku ukazała się pierwsza śląska ustawa górnicza - tzw. "Ordunek Górny" (Gorny), wydana przez tegoż księcia. Ten pomnik polskiego ustawodawstwa górniczego, a zarazem zabytek ówczesnego języka polskiego na Górnym Śląsku został odkryty w 1928 roku w Muzeum Wrocławskim przez tarnogórskiego historyka Józefa Piernikarczyka.
3 grudnia 1529 roku pierwszy urząd górniczy w Tarnowskich Górach, do którego zarazem należała administracja miasta i sądownictwo, otrzymał od księcia opolskiego pieczęć i herb. Następne lata to okres największej eksploatacji w tym regionie, a Tarnowskie Góry stały się wtedy jednym z największych ośrodków w Europie. Z czasem jednak górnictwo zaczęło natrafiać na przeszkody (zalewająca podziemne chodniki woda oraz brak finansów), które nieustająco towarzyszyły już do samego końca wydobycia w rejonie Tarnowskich Gór.
W XVII wieku i pierwszej połowie wieku XVIII górnictwo podupadło, zdecydowanie brakowało pieniędzy, a ludność była zmuszana do jego opłacania bądź pracy fizycznej. Dopiero w 1787 roku, kiedy za sprawą Redena, do Tarnowskich Gór sprowadzono z Cardiff pierwszą maszynę parową na kontynencie europejskim poza Anglią, nastąpił ponowny rozkwit górnictwa. Uruchomiono ją 18 stycznia 1788 roku, maszyna ta bez większych problemów poradziła sobie z osuszeniem najniższych, zalanych poziomów kopalń. Stopniowo jednak zasoby rud w okolicach Tarnowskich Gór wyczerpały się i w latach 20-tych XX wieku tarnogórskie górnictwo przeszło do historii.
Najciekawszą i najbardziej tajemniczą pozostałością po wielowiekowej eksploatacji górniczej w rejonie Tarnowskich Gór są podziemia tarnogórskie, tj. kilkusetmetrowy system podziemnych chodników i komór. Ciągnie się on pod całym miastem, a krańcami sięga po okoliczne miejscowości (Miasteczko Śląskie, Nakło Śląskie czy Zbrosławice). Tylko niewielki ich fragment udostępniony jest dla turystów w postaci Kopalni Zabytkowej (ul. Szczęść Boże 52 www.kopalniasrebra.pl) i Sztolni Czarnego Pstrąga (Park Repecki).
Długość trasy turystycznej w Kopalni Zabytkowej to 1700 m, z czego większość pokonuje się pieszo, a 270 m przepływa się łodziami. Zwiedzanie trwa około 1 godziny, wyłącznie z przewodnikiem. Do podziemi zjeżdża się wyciągiem szybowym na głębokość 40,5 m. Trasę stanowi ciąg korytarzowy i komorowy pomiędzy skrajnymi szybami: "Anioł", "Szczęść Boże" i "Żmija". Pod ziemią zainstalowane jest elektryczne oświetlenie, a temperatura panująca to około 10 st.C.
Na powierzchni zwiedzać można Muzeum Górnicze oraz Skansen Maszyn Parowych, dodatkowo czynny jest punkt gastronomiczny i stoisko z minerałami oraz pamiątkami. Na życzenie można również zorganizować spotkanie ze Skarbnikiem - legendarnym duchem kopalni.
Sztolnia Czarnego Pstrąga to 600-metrowy odcinek dawnej "Głębokiej Sztolni Fryderyka", który przepływa się łodziami od Szybu "Sylwester" (30 m głębokości) do Szybu "Ewa" (20 m głębokości) lub odwrotnie - ruch wahadłowy. Jest to skansen minionej techniki odwadniania kopalń. Zwiedzanie trwa około 1 godziny. Wejścia do szybów znajdują się w Parku Repeckim (park, w którym mieści się Górnośląskie Centrum Rehabilitacji). Informacja, z którego szybu rozpoczyna się zwiedzanie znajduje się wewnątrz rotundy szybów.
W Tarnowskich Górach na każdym kroku natrafić można na ślady górnictwa. Na Rynku stoi studnia - pamiątka po sztolniach, które nadal ciągną się pod płytą placu. Ponadto w Muzeum Miejskim (Rynek 1) też można sporo dowiedzieć się na temat górniczej przeszłości tego ośrodka. Niedaleko Rynku, przy kościele Św. Apostołów Piotra i Pawła zobaczyć można drewnianą dzwonnicę, która niegdyś wyznaczała czas pracy gwarków (górników). Na najstarszej kamienicy w mieście zaś wmurowana jest pamiątkowa tablica z kawałkiem tutejszego kruszcu.
No i nie można nie wspomnieć jeszcze o "Gwarkach" - popularnym, corocznym święcie miasta obchodzonym we wrześniu (zwykle II weekend). "Dni Tarnogórskich Gwarków", bo tak impreza się nazywa oficjalnie, organizowane są od 1957 roku.
Ta impreza kulturalna obchodzona wedle starych tradycji górniczych na Śląsku zyskała od początku ogromne uznanie naszego społeczeństwa, jako święto związane ze śląskimi obyczajami i zwyczajami górniczego regionu tarnogórskiego.
Obecnie jest to festyn poprowadzony na szeroką skalę, z udziałem sławnych gwiazd polskiej estrady. Przyciąga on rzesze młodych ludzi (i nie tylko młodych) z całej okolicy. Scena główna znajduje się na Rynku, ale imprezy towarzyszące odbywają się w wielu miejscach dodatkowych.
Charakterystyczny element tego wielkiego święta dla miasta jest historyczny pochód przechodzący w niedzielne południe ulicami Tarnowskich Gór. Jest on stylizowany na modę dawnych średniowiecznych igrców.
Otwiera go legendarny chłop Rybka, który ponoć znalazł pierwszy odłamek kruszczu - dawnego skarbu tego regionu i duch górniczy - Skarbnik. W barwnym pochodzie uczestniczą dawni gwarkowie, mieszczanie, rajcowie oraz burmistrz miasta. Na beczce wina jak zwykle podąża słynny Sedlaczek.
Ponadto w korowodzie na koniach przebieża polska husaria wraz z królem Janem III Sobieskim, a w karocy wieziona jest jego piękność - Marysieńka. Gwarki kończą się wieczornym niedzielnym koncertem, podczas którego odbywa się pokaz laserów i sztucznych ogni. Zapraszam wszystkich do pięknych Tarnowskich Gór !
